ماشين و محصول آن مىتوان همهء واقعيات و شئون ماشين را فهميد 212 - هر گونه ماشينى كه تصور شود ، داراى مجموعه اى سيستماتيك است كه كارهاى معينى را انجام مىدهد و براى هر كار معينى كه ماشين در سيستم مجموعى خود ، انجام مىدهد ، كليد و عامل مشخصى وجود دارد ، در صورتى كه با نظر به فعّاليتهاى متنوع روان آدمى و وجود اراده و اختيار و قابليّت انعطاف او در مقابل عوامل ، هيچ عاملى را بطور انحصار و قطعى و براى هميشه نمىتوان براى كار و فعاليت مخصوص در انسان منظور نمود . مثلا عاملى كه امروز شما را به خنده وادار ميكند ، با كمترين تلقين ، بدون اين كه در اجزاى درونى و برونى طبيعى شما دگرگونى بوجود بيايد ، عامل گريه مىگردد ، كليدى كه امروز شما را به انديشيدن وادار ميكند ، با كمترين انعطاف يا تصور درونى عامل بيخيالى مىگردد 213 - وقوع يك جنايت در مقابل انسان ، درون او را مىشوراند ، ولى در مقابل ماشين اگر روزى صد هزار انسان كشته شود ، تأثرى در آن ايجاد نمىشود .
نوع دوم - مختصات انسانى از نظر رابطه با ديگران 214 - رقابت كشنده 215 - رقابت سازنده 216 - تعليم و تربيت 217 - نوبت گيرى 218 - انتخاب اداره كننده 219 - تشكيل احزاب 220 - دفاع از خود 221 - انتخاب نماينده و وكيل براى دفاع 222 - پيروى از رأى اكثريت 223 - تاثّر از رفتار اكثريت 224 - احساس لزوم اصلاح و تنفر از تخريب 225 - ائتلاف و اتّحاد 226 - احساس رسالت در بارهء همنوع 227 - علاقه به خير خواه و تنفر از بدخواه 228 - طمع و آزمندى 229 - اسراف 230 - اقتصاد و ميانه روى 231 - سپاسگذارى 232 - حق نشناسى .
با ملاحظه تنوّع بعضى از مختصات ، شمارهء همهء مختصات به 950 مىرسد .
و ترديد نيست كه اين شماره بعنوان نمونه هايى است كه متذكر شديم . مخصوصا با ملاحظهء تركيبات گوناگون كه از مختصات مزبور مىتوان تصور كرد ، شمارهء مختصات انسانى در مقابل ماشين به هزارها مىرسد .

16