ماندند مع الوصف گروه بيشمارى با آنحضرت حركت نمودند كه تعداد آنها به يكصد و چهارده هزار و يكصد و بيست تا يكصد و بيست و چهار هزار و بيشتر ثبت شده است .
البته از اهالى مكَّه و آنها كه باتفاق أمير المؤمنين على عليه السّلام و أبو موسى از يمن آمدند بر اين تعداد اضافه ميشوند [1] - بامداد يكشنبه موكب نبوى صلَّى اللَّه عليه و آله در « يلملم » بود و شبانگاه به « شرف السيّاله » رسيدند و در آنجا نماز مغرب و عشاء را خواندند و صبح آنشب را در ( عرق الظبيه ) اداى فريضه فرمودند سپس در ( روحاء ) فرود آمدند و پس از كوچ از آنجا نماز عصر را در ( منصرف ) ادا فرمودند و نماز مغرب و عشا را در ( متعشى ) خواندند و در همانجا صرف غذا كردند و نماز صبح روز بعد را در ( اثابه ) خواندند و بامداد سه شنبه را در ( عرج ) درك كردند و در نقطه اى كه بنام ( لحى جمل ) معروف است كه در شيب و فرازهاى ( جحفه ) است آنحضرت حجامت كرد سپس در ( سقياء ) فرود آمدند ( روز چهار شنبه ) و پس از حركت از آنجا نماز صبح را در ( ابواء ) خواندند و از آنجا حركت كردند و روز جمعه به ( جحفه ) رسيدند و از آنجا به ( قديد ) رفته و شنبه را در آنجا درك فرمودند و روز يكشنبه در ( عسفان ) و پس از طى راه از آنجا و رسيدن به ( غميم ) . پيادگان در مقابل پيغمبر صف بستند .
و به رسول خدا صلَّى اللَّه عليه و آله از خستگى شكوه نمودند . پيغمبر صلَّى اللَّه عليه و آله بآنها دستور قدم دو دادند و با اجراء اين دستور احساس راحتى نمودند . روز دوشنبه در ( مرّ الظهران ) بسر بردند و هنگام غروب آفتاب به ( سرف ) و پيش از اداى نماز مغرب بحوالى مكَّه رسيدند و در ثنيتين ( دو كوه مشرف بمكَّه ) فرود آمدند و شب را در آنجا بسر برده و روز سه شنبه داخل مكه شدند [2] .
پس از آنكه رسول خدا صلَّى اللَّه عليه و آله مناسك حج را انجام دادند و با جمعيّتى كه بهمراه آنحضرت بودند آهنك بازگشت بمدينه فرمودند چون بغدير خم ( كه در نزديك جحفه است ) رسيدند - جبرئيل امين فرود آمد و از خداى تعالى اين آيه را آورد :

[1] مدلول جلد 3 السيرة الحلبيّه ص 283 و سيرهء احمد زينى دحلان جلد 3 ص 3 و جزء 4 از تاريخ الخلفاء ابن جوزى و تذكرة خواص الامه ص 18 و جلد 3 دايرة المعارف فريد و جدى ص 542 .
[2] ( امتاع ) مقريزى ص 513 - 517 .

30