اينكه افراد مكار و فريب شعار بعناصر صالح و درستكار مشتبه شوند تدوين نشده باشد ! مانند بسيارى از مؤلَّفات بنام تاريخ كه متأسفانه آلوده باين قبيل امور گشته و اغراض خاصى در تدوين آنها دخالت يافته و مؤلَّفين اين گونه تاريخهاى مشوب و آلوده پنداشته‌اند كه گردآورى يكمشت مطالب واهى و بى اساس حكايت از توسعهء دامنهء علم و دانش آنان مينمايد ! ! و اين معنى بر شهرتشان خواهد افزود ! اين كوته نظران فرومايه نفهميده‌اند ، كه ارزش و منزلت مردان در فهم و درايت است نه در ياوه سرائى و بسيارى روايت [1] اينگونه افراد در اثر همين غفلت و پندار نادرست لغزشهاى بيشمارى را از پيشينيان خود دريافت و داخل تاريخ نموده‌اند و متوجه نشده‌اند كه راويان اينگونه اوهام و مطالب بىمايه و بىاساس خود مزدوران و مدافعين گروهى ، و دشمنان و معاندين نسبت بگروه ديگر بوده‌اند و يا داستانسرايان بىمعرفتى بوده اند كه از پرگوئى و ياوه سرائى باكى نداشته و بمنظور كسب مزيد شهرت و يا تسكين ولع و حرصى كه بمقتضاى اميال پست در آنها بوده دست بچنين جناياتى زده‌اند ! آنها چنين كردند و ساده لوحانى چند در اعصار بعدى آن مطالب واهى را از آنان گرفته و بعنوان حقايق مسلَّمه در كتب و مؤلَّفات خود نقل نمودند ! ! ؟ آنگاه افرادى

[1] در كتاب زيد زراد از حضرت ابى عبد اللَّه صادق عليه السّلام روايت نموده و آنحضرت از گفتار پدر بزرگوارش حضرت ابى جعفر محمد باقر عليه السّلام نقل كرده كه فرموده : اى پسرم مراتب شخصيت شيعهء على عليه السّلام را بوسيله سنجش با قدر و منزلت روايت و معرفتشان بشناس ، همانا معرفت عبارتست از درك و فهم نسبت به روايت و بسبب درك و فهم روايت است كه اهل ايمان به بلندترين درجة از ايمان نايل ميشوند ، همانا من در نامهء كه از على عليه السّلام بود نظر كردم و در آن اين فراز را يافتم : همانا وزن و شخصيت هر كس در معرفت او است ، همانا خداوند بندگان را به نسبت خردى كه بآنها عطا فرمايد حساب خواهد فرمود : و در غيبت نعمانى صفحه 70 از امام صادق عليه السّلام مذكور است كه : خبرى را كه درك و فهم آن كنى بهتر است از ده خبر كه بدون درك آنرا روايت نمائى . همانا براى هر حقى حقيقتى است و براى هر امر مطابق واقعى نور و روشنى است ، و در كشف الغمه تأليف شعرانى جلد 1 صفحه 40 مذكور است كه على بن ابى طالب ( صلوات اللَّه عليه ) ميفرمود : ظرف پذيرائى علم و دانش باشيد نه فقط روايت كنندهء آن .

20