كردند به تهنيت أمير المؤمنين عليه السّلام و از جمله آنان ( پيش از ديگران ) شيخين - ( ابو بكر و عمر ) بودند كه گفتند : به به براى تو اى پسر ابى طالب كه صبح و شام را درك نمودى در حاليكه مولاى من و مولاى هر مرد و زن مؤمن گشتى . و ابن عباس گفت : بخدا سوگند كه اين امر ( ولايت على عليه السّلام ) بر همه واجب گشت . سپس حسان ابن ثابت گفت : يا رسول اللَّه اجازه فرما تا درباره على عليه السّلام اشعارى بسرايم . پيغمبر صلَّى اللَّه عليه و آله فرمود بگو با ميمنت و بركت الهى . در اين هنگام حسان برخاست و چنين گفت : اى گروه بزرگان قريش . در محضر پيغمبر اسلام دربارهء ولايت كه مسلَّم گشت ، گفتار و اشعار خود را بيان ميكنم و گفت :
< شعر > يناديهم ، يوم الغدير نبيّهم بخمّ فاسمع بالرّسول مناديا < / شعر > [4] اين بود اجمالى از واقعهء غدير خم ، و تفصيل اين اجمال قريبا بنظر شما ميرسد و امّت اسلامى همگى بر وقوع اين امر اتفاق نموده‌اند و در تمام جهان و قرارگاه اين زمين واقعه و داستانى باين نام و نشان و خصوصيّات رخ نداده جز آنچه كه ذكر شد و هر وقت نامى از اين روز برده شود جز باين واقعه بچيز ديگر منصرف نشود ! و چنانچه نامى از اين محل ( غدير خم ) برده شود منظور همين محل است كه در نزديكى جحفه است و هيچ سخندان و اهل تحقيقى . بنظر نرسيده كه جز اين اظهار نظر نمايد . بلى . از ميان نويسندگان و مورخين فقط يكتن : بنام دكتر ملحم - ابراهيم اسود - يافت شده كه در حاشيه اى كه بر ديوان ابى تمام نگاشته ، از اين اصل مسلَّم منحرف گشته و پس از ذكر جملهء ( غدير خم ) نوشته است : اين واقعه جنگ معروفى است ! ! و ما در پيرامون اين گفتار بحث كافي نموده‌ايم كه در ترجمه احوال ابى تمام در جلد دوم ( الغدير ) انشاء اللَّه تعالى بنظر شما خواهد رسيد .
( عنايت و توجه مخصوص بحديث غدير ) خداى متعال نسبت بنشر و اشتهار كامل اين واقعهء مهمّه ، عنايت بسيار فرموده

[4] اشعارى كه يك بيت آن در بالا ذكر شد با ترجمه احوال سرايندهء آن ( حسان بن ثابت ) و ترجمه خود اشعار ضمن ذكر شعراى قرن اول ( كه دربارهء غدير خم شعر گفته‌اند ) در جلد دوم انشا اللَّه مشروحا خواهد آمد .

34