سيستم تنظيم نهج البلاغه اولين انگيزهء سيد رضى ( ره ) فصاحت وبلاغت كلمات امير المؤمنين ( ع ) بوده است اما بدين مسئله فقط تكيه ننموده بلكه در مقدمهء انگيزهء اصلى خود را كه نشان دادن راههاى تكامل فردى واجتماعى از زبان على ( على ) است نقل نموده كه مىتوانيد به آن مقدمه مراجعه كنيد .
وتنظيم اين موضوعات كتاب در سه فصل است 1 - خطبه ها وكلام ها ، حاوى 241 خطبه وكلام 2 - فصل دوم ، نامه ها و وصيت ها ، 79 نامه 3 - فصل سوم ، كلمات قصار وحكمت ها ، 480 شماره وسيد رضى ( ره ) بعضى از عبارات خطبه ها ونامه ها وكلمات قصار را تفسير معنا نموده است .
سير اجمالى در نهج البلاغه بنا به تاريخى كه سيد رضى ( ره ) آخر نهج البلاغه نوشته است در سال ( 400 ) هجرى از تأليف آن فراغت يافته است بنا براين نزديك به هزار سال براين كتاب پرقيمت مىگذرد ، وطى اين هزار سال صدها شرح وترجمه وكار هاى علمى روى آن انجام گرفته است . واين مسائل نشانگر ويژگيهاى نهج البلاغه در ميان كتب احاديث است ومى توان گفت كه نهج البلاغه تنها كتابى است بعد از قرآن كه بيش از همهء كتب مورد توجه علمى دانشمندان بوده است با بحال ( 250 ) كتاب وترجمه در مورد اين اثر شريف نوشته شده است . ( 1 )

( 1 ) كتابى به همين زودى بنام تحقيق در سير علمى وتاريخى نهج البلاغه از مؤلف متضمن اين مطالب منتشر مى گردد ودر آن از موضوعات ومطالب ، شرحها ، ترجمه هاى مختلف ، كارهاى علمى در مورد اسناد ومدارك مستدرك ونسخه هاى خطى نهج البلاغه از زمان سيد رضى تا حال سخن مىرود .

42