و از ابو عبد الله محمد بن شاذان بن عثمان بن احمد بروازى از ابو على محمد بن محمد بن حارث بن سفيان سمرقندى از صالح بن سعيد ترمذى از عبد المنعم بن ادريس از وهب بن منبه ، نقل كرده كه گفته : من در تورات چگونگى آفرينش آدم عليه السلام را يافتم كه خداوند هنگام خلق و ابداع او چكار كرده . خداوند در تورات فرموده : من آدم را آفريدم و جسد او را از چهار چيز تركيب دادم .
بعد هم همان چهار چيز را در اجساد همهء انسانهايى كه وارث آدم هستند ، گذاردم كه اجساد آنها روى همان چهار چيز تا روز قيامت رشد و نمو مىكند . هنگامى كه جسد آدم را آفريدم ، از آب و خاك و آتش و باد تركيب دادم . يعنى نخست آب و خاك را با هم مخلوط نمودم و بعد هم در آن جسد ، نفس و روح آفريدم .
پس خشكى جسد انسان از خاك و رطوبتش از آب و حرارتش از جانب نفس و برودتش از روح مىباشد . بعد هم در جسد چهار نوع قرار دادم كه آنها اساس جسد را تشكيل مىدهند و قوام جسد با آنها با اجازه من مىباشد و جسد فقط بوسيله آن چهار نوع قوام دارد و هر كدام از آنها هم قوامشان با سه نوع ديگر مىباشد و آن چهار نوع عبارتند از :
طبيعت سوداى تلخ و صفراى تلخ و خون و بلغم . بعد هم هر كدام از اينها را براى ديگران قرار دادم . يعنى جاى يبوست را در سوداى تلخ قرار دادم ( يعنى جسد آدمى بواسطه عمل سودا ، يبوست پيدا مىكند ) و رطوبت را هم در صفراى تلخ قرار دادم و حرارت را در خون و برودت را در بلغم . پس هر وقت در جسد ، اين چهار نوع به حال تعادل باشند و نسبت هر كدام از آنها به جسد يك چهارم باشد ، نه كم و زياد ، صحت آن مزاج كامل است و اگر يكى از آن چهار عنصر نسبت به ديگرى زيادتر شود و بر آن سه عنصر ديگر غلبه كند ، بدن بيمار مىگردد . و هر قدر آن عنصر زيادتر شود ، بيمارى هم افزايش مىيابد و اگر يكى از آن عناصر چهارگانه كمتر از عناصر ديگر باشد و به طورى ضعيف باشد كه نتواند عمل خود را انجام دهد ، باز سلامتى جسد به هم مىخورد .

133