فرمايد . و باز چنان نكرده كه آنچه متمناى ايشان است از اينها به عمل آيد و علم كيميا را از مردم محجوب گردانيده ، زيرا كه طلا و نقره از معادن بسيار و به سهولت به عمل مىآيد و اگر به علم كيميا همه كس به آسانى تحصيل آنها مىتوانست كرد ، هر آينه اينها در عالم بسيار مىشدند و قدرشان نزد مردم كم مىشد ، و قيمتى نمىداشتند و خريد و فروش و معاملات به اينها نمىشد و خراج پادشاهان به عمل نمىآمد ، و كسى ذخيره براى اولاد خود نمىتوانست كرد . و ايشان را الهام كرده است ساختن شبه از مس و آبگينه از ريگ و بيرون آوردن نقره از سرب و اشباه اين صنعتها كه مضرّتى در دانستن آنها براى مردم نيست .
پس نظر كن كه حق تعالى چگونه داده است براى آدميان مراد ايشان را در امرى كه ضررى در آن نيست و منع كرده است از ايشان امرى چند را كه مضرّ است براى ايشان .
و كسى كه معادن را بسيار فرو برد منتهى مىشود به رود عظيمى كه پيوسته جارى است و غور آن را نمىتوان دانست و چاره در عبور از آن نهر نمىتوان كرد ، و در جانب ديگر نهر كوه‌هاى نقره هست .
[ علت كمى جواهر ] تفكَّر كن در اين تدبير حكيم قدير كه خواسته بنمايد به بندگان كمال قدرت و وسعت خزائن خود را تا بدانند كه اگر مىخواست كوه‌هاى نقره براى ايشان بر روى زمين مىآفريد و ليكن چون صلاح

190