برگ درختان و زراعتها به هم مىرسد كه آن را « يرقان » مىنامند مىشويد و مىبرد . و امثال اين منافع بسيار است كه ذكرش موجب تطويل كلام است .
و اگر كسى گويد كه : در بعضى از سنوات از كثرت نزول امطار و ثلوج آفتها در زراعات به هم مىرسد و برودتى يا فسادى و عفونتى در هوا احداث مىنمايد كه موجب حدوث امراض بر بدنها و آفتها در زراعتها مىشود سبب اين چيست ؟
جواب گوئيم كه : چنين است اما گاه هست كه حق تعالى صلاح اديان ايشان را هم مىشمارد از وفور اموال و استقامت ابدان ايشان ، و مردم را به اينها مبتلا مىگرداند تا موجب انزجار ايشان گردد از معاصى چنانچه در كلام مجيد مىفرمايد : * ( وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الأَمْوالِ وَالأَنْفُسِ وَالثَّمَراتِ ) * . [1] [ حكمت خلق كوهها ] نظر كن اى مفضّل به سوى اين كوه‌ها كه از خاك و سنگ بر روى هم نشسته و بلند شده و جاهلان گمان مىكنند كه زيادتى است در خلقت و احتياجى به آنها نيست و اين خطاست ، بلكه منافع در آنها بسيار است از جملهء آنها آن كه برفها بر قلهء كوه‌ها مىنشيند و بعضى مىماند براى مردم و در عرض سال به قدر حاجت بر مىگيرند و از آن

[1] . سوره بقره ، آيه 155 .

188