و امّا آيه اى كه خطاب به پيغمبر فرمايد : * ( وَما أَرْسَلْناكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعالَمِينَ ) * ، تو خود نيك مىدانى كه مخالفان ايمان و مانندشان از كافران تا اين اندازه بر كفر خود باقى مانده‌اند ، و اگر پيغمبر موجب رحمت بر ايشان بود همه هدايت شده و از عذاب سعير نجات يافته بودند ، پس مراد خداوند تبارك و تعالى از آيه اين است كه : پيغمبر را سببى براى مهلت مردم اين سرا مقرّر فرموده ، زيرا انبياى پيش از او مبعوث به تصريح قول شده بودند نه تعريض و كنايه ، پس پيغمبر نيز از ايشان بود ، هنگامى كه صداى خود را به امر خداوند بلند كرد و قوم او پاسخش دادند هم خود و هم أهل ديارشان از ساير مردمان محفوظ و در امان ماندند ، و اگر مخالفت كرده بودند هم خود و هم أهل ديارشان مبتلا به همان آفتى مىشدند كه پيغمبر و عيد آن را داده و ايشان را از حلول و نزول آن به ساحتشان ترسانده بود ، مانند خسف يا قذف يا رجف يا باد يا زلزله يا غير از آن از اصناف عذابى كه امّتهاى پيشين بدان هلاك شدند .
و بىشكّ خداوند از نبىّ ما و اوصياى حجج او در زمين همان صبرى كه انبياى پيش از ايشان طاقت نياورده بودند را دريافته بود ، به همين جهت آن حضرت صلَّى الله عليه و آله را مبعوث به تعريض و كنايه فرمود نه تصريح و آشكار ، و آن حضرت پيوسته اثبات حجّت بر امّت از روى تعريض مىگردانيد نه

570