و بناء ، و چوب و نى متعلَّق به ايشانست ، ولى ايشان از زمين و باغ و ملك بهره اى ندارند ، گفتم : پس لباسها ؟ فرمود : لباس متعلَّق به خود ايشانست ، گفت : گفتم : پس چگونه چنين شده است ( و چرا بهرهء زن از زمين فرو كاسته است و زن از ضياع و عقار محروم گشته است ) در صورتى كه خدا در موردى ثمن ، و در موردى ديگر ربع تركه را بنام او كرده است ؟ امام فرمود :
اين بدان جهت است كه زن پيوند نسبى با خانوادهء شوهر ندارد ، كه با تمسّك به آن ارث ببرد بلكه او عنصر بيگانه اى است كه در جمع صاحب نسبان داخل شده ، و وضع زن در اين مرحله بدان جهت چنين شده است كه نتواند بوسيلهء ازدواج جديد پاى شوهر تازه اش را ، كه فرزند قومى ديگر است بخانواده باز كند ، و براى قومى كه در ملك و باغ خودشان زندگى و فعاليّت ميكنند مزاحمتى بوجود آورد .
شرح : « بايد اين مطلب را توجّه داشت كه اين حكم كه زن از زمين خانهء مسكونى ارث نمىبرد و از ساختمان نيز قيمت آن را طلبكار مىشود ، در جايى است كه خود حقّى در تهيّه و ساختن آن نداشته باشد ، و زن و شوهرى كه با معاونت يك ديگر زمينى تهيّه كرده‌اند - مثل اينكه از طريق دولت بعنوان اينكه داراى فرزند هستند گرفته باشند يا از طريق ديگر بدست آورده باشند - و با معيّت و يارى يك ديگر و گرفتن وام بنائى را براى سكونت خود و فرزندانشان بالا برده باشند بقسمى كه اگر فعاليّت و پشتكار زن در تهيّه مخارج آن نبود خانه اى نبود ، اكنون كه در آن سامان گرفته و مرد از دنيا ميرود ، حقّ زن در آن خانه محفوظ است ، و حكمش غير از آنست كه گفته شد ، زيرا زن خود نحوه شركتى در آن خانه دارد هر چند قباله و سند بنام مرد است ، و نبايد اين موارد را مشمول حكم عدم ارث از اراضى و ساختمان دانست ، بلكه آن حكم در موردى است كه مرد بدون هيچ گونه دخالت زن زمينى تهيّه كرده و خانه اى ساخته يا ساخته آن را خريدارى كرده و يا به ارث برده و زن كوچكترين زحمتى

267