شرح : « اين مذهب و رأى صدوق و ابن جنيد است و مشهور غلام را وارث ندانند و همچنين كنيز را » .
و اگر مولايانى منعم يا مورد انعام از مردان و زنان بجاى گذارد ، مال بقاعدهء « * ( لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الأُنْثَيَيْنِ ) * » ميان ايشان قسمت مىشود .
و اگر پسران و دختران مولاى منعم يا مورد انعام خود را بجاى گذارد ، و وارثى جز ايشان بجاى نگذاشته باشد ، مال براى پسران و دختران مولاى او است ، كه بقاعدهء « * ( لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الأُنْثَيَيْنِ ) * » ميان ايشان قسمت مىشود ، زيرا كه « ولاء » قرابتى مانند قرابت نسب است .
و چون وارثى از خويشاوندان بجاى بگذارد ، چه نسبش نزديك باشد و چه دور ، و مولاى منعم يا مورد انعامى را نيز بجا نهاده باشد ، مال براى وارثى است كه از خويشاوندانست ، و مولى در آن مال بهره اى ندارد ، زيرا خداى عزّ و جلّ ميگويد : * ( وَأُولُوا الأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى بِبَعْضٍ فِي كِتابِ الله ، مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُهاجِرِينَ ، إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا إِلى أَوْلِيائِكُمْ مَعْرُوفاً ) * . و مدلول اين آيه اينست كه : و خويشاوندان بمقتضاى احكام مقرّر در كتاب خدا ، براى توارث ما بين خود ، از مؤمنين و مهاجرين سزاوارترند ( و به همين جهت موالى كه ارتباطشان با يك ديگر نه از طريق نسب است ، بلكه از جهت شركت در ايمان و در مهاجرتست ) و پيش از نزول آيهء * ( « أُولُوا الأَرْحامِ » ) * از يك ديگر ارث ميبردند ، پس از نزول اين آيه با بودن خويشاوندان سهمى در ميراث

206