امام عليه السّلام در پاسخ نامه ، مرقوم داشت : مضمون نامه ات را در بارهء املاكت فهميدم ، و تو نميتوانى از درآمد آن و از صدقه ارتزاق كنى ، پس اگر چيزى از آن را بخورى موضوع وقف اجرا نميشود . اگر ورثه اى داشته باشى آن املاك را به فروش و بخشى از بهاى آن را در حال حيات خودت صدقه ده ، زيرا چنين كارى را اگر انجام دهى مقدارى كه براى قوت خود لازم است نگاه ميدارى ، همان گونه كه امير المؤمنين عليه السّلام عمل فرمود .
شرح : « آنچه در نزد فقهاى ما قطعى است آنست كه واقف بايد خود را از موقوف عليهم خارج كند تا وقف صحيح باشد ، و چنانچه بر خود وقف كند باطل است ، و همچنين اگر شرط كند كه ديون او را از مورد درآمد موقوفه ادا كنند ، يا مخارج او را بدهند تا زنده است ، در همهء اين موارد وقف درست نيست مگر اينكه بر جماعتى وقف كند مثلا بر فقرا و خود پس از آن فقير شود كه مشهور جايز دانند از آن برگيرد براى نياز خود ، و تنها ابن ادريس جايز نمىداند ، و اين خبر في الجمله دلالت دارد بر آن زيرا ممكن است كه « ليس لك أن تأكل منها » ( تو حقّ ندارى از آن ارتزاق كنى ) براى اين باشد كه چون قبض و اقباض صورت نگرفته است وقف باطل شود ، چنان كه خوردن و تصرّف در آن يا منافع آن دليل بر عدم اقباض است ، و خبر دلالت بر افضليّت صدقه دارد زمانى كه خوف آن باشد كه موقوفه را به مصرف واقعى خود نرسانند » .
5571 - و محمّد بن عيسى بن عبيد گفت : احمد بن حمزه براى امام ابو الحسن موسى عليه السّلام نوشت بندهء مدبّرى را وقف كرده‌اند ، و پس از آن صاحبش مرده است و دينى بذمّه دارد كه مالش باداء آن وافى نيست ، امام عليه السّلام فرمود : وقفش

101