صاحبش بپردازد ؟ فرمود : آرى ، زيرا رهنى گرفته كه ارزشش بيش از قرضى بوده كه پرداخته و آن را تلف كرده است ، عرض كردم : نيمى از رهن تلف شده ، فرمود : بر همان حساب ، گفتم : اضافه قيمت را بايد آنكه به حساب اوست به ديگرى بپردازد ؟
فرمود : آرى .
شرح : « ظاهر خبر دلالت دارد كه مرتهن مطلقا ضامن است ، ولى به دليل روايت ديگر فقها آن را حمل بر اين كرده‌اند كه : باعث تلف شدن مال ، مرتهن بوده است همچنان كه لفظ « و ضيّعه » بر آن دلالت دارد » .
4115 - محمّد بن قيس از امام باقر عليه السّلام روايت كرده كه فرمود : امير مؤمنان عليه السّلام در مورد رهنى كه از مال مرتهن افزون بوده و تلف شده است ، چنين فرمود : كه اضافهء قيمت را مرتهن به راهن بازگرداند ، و چنانچه عين مرهونه ارزشش كمتر از مبلغى است كه مرتهن پرداخته و مال تلف شده باشد زيادى قيمت را بدهكار به مرتهن تسليم نمايد ، و اگر هر دو مساوى بودند ( يعنى متاعى كه يك صد درهم ارزش داشت گرو هم يك صد درهم بود ) پس بر راهن تكليفى نيست .
شرح : « چون ظاهر اين خبر مرتهن را بطور اطلاق مسئول تلف شدن عين رهن و گرويى مىداند ، پاره اى از علماء احتمال داده‌اند كه اين قبيل اخبار از روى تقيّه صادر شده چون علماء عامّه از چند تن از فقهائشان مانند حسن بصرى و شريح قاضى و شعبى نقل كرده‌اند كه گويند : « ذهبت الرّهان بما فيها » ( يعنى : رهن آنچه را

428