چنين ديد فرمود : من ضامن مىشوم كه در عوض آن خرمابنى در بهشت به تو دهند ، اين بار نيز نپذيرفت ، آنگاه رسول خدا ( ص ) انصارى را امر كرد كه آن درخت را از ريشه بيرون آورد و نزد سمره اندازد و فرمود : « لا ضرر و لا إضرار » يعنى در اسلام نه ضرر بردن است نه ضرر رساندن .
3860 - محمّد بن مسلم از يكى از دو امام باقر يا امام صادق عليهما السّلام روايت كند كه مردى گندمى را به آسيابان داده و با او قطع كرده است كه در مقابل هر ده من گندم ده من آرد تحويل دهد . آيا صحيح است ؟ امام فرمود : نه ، گويد :
عرض كردم : شخصى ده من كنجد به عصّار ( صاحب كارخانهء روغنگيرى ) داده و وى ضامن شده كه به هر يك من چند پيمانه روغن تحويل دهد . صحيح است ؟
فرمود : نه .
شرح : « گندم هر مقدار كه خود آرد داد و كنجد هر مقدار كه خود روغن داد از آن صاحبش مىباشد و در اين گونه چيزها با تقريب و جزاف نمىتوان معامله كرد » .
مترجم گويد : مطلبى كه در اين زمان و در اين فصل از كتاب قابل تذكار است اينست كه تجارت در جهان هستى يكى از امور مهمّ و حياتى اقوام و ملل بوده و هست و بنا بر اين متصدّيان آن در هر كجاى دنيا بايد واجد شرائطى باشند تا بتوانند از عهدهء مسئوليّت خطير آن تا حدّ امكان برآيند ، در آئين مقدّس اسلام روى امر تجارت و بازرگانى و نوع آن و نيز شرائط تاجر و بازرگان بسيار دقّت به عمل آمده است و صدها و

316