فرمود : هر گاه مبلغى را كه بايد بمولاى خويش بدهد ادا كرد پس هر مقدار بدست آورده از آن خود اوست و مالك مىشود ، آنگاه فرمود مگر نه اينست كه خداوند فرائضى بر بندگان خويش واجب فرموده كه چون انجام دهند مسئوليّت را از آنان برمىدارد ، عمر بن يزيد گويد : سؤال كردم آيا بنده مىتواند از ما زاد درآمد تصدّقى دهد يا برده اى خريده آزاد نمايد ؟ فرمود : آرى و ثوابش براى خود اوست ، پرسيدم اگر از اضافه درآمد بنده اى خريد و آزاد ساخت ولاء آن برده با كيست ؟ امام فرمود : خود برود و مولائى براى خويش برگزيند و چنانچه كسى ولاء او را پذيرفت ضامن جنايت و بدهى او خواهد بود و نيز وارث او مىباشد ، گفتم مگر رسول خدا صلَّى الله عليه و آله نفرموده : « الولاء لمن أعتق » ولايت ( بنده ) با آن كس است كه او را آزاد ساخته ، يا مولاى عبد همو است كه او را آزاد كرده است ؟ امام فرمود : نمىشود كه ولايش با بنده اى مثل خودش باشد ، عرض كردم : اگر آن بندهء آزادكننده اش ولايش را پذيرفت آيا مولا و وارث او خواهد شد ؟ امام عليه السّلام فرمود : اين نيز نمىشود زيرا عبد از آزاد ارث نمىبرد .
شرح : « ولاء به معنى پيوستگى و وابستگى و نزديكى است و به عبارت ديگر

163