همگى آزادند .
3468 - و امير المؤمنين عليه السّلام فرموده بنده اى كه بتدبير آزاد گشته است از ثلث مال محسوب مىشود و ديهء جنايات و خسارات او و بندهء مكاتب و امّ ولد همه به عهدهء مالك و مولاى ايشان است . ( ام ولد كنيزيست كه از مولايش داراى اولاد شده باشد ) .
( باب مكاتبه ) مكاتب - بصيغهء اسم مفعول - آن برده ايست كه با مولاى خود قرار امضاء كرده كه بتدريج به اقساط ساليانه يا ماهيانه مبلغى معيّن بپردازد و رفته رفته آزاد گردد . و اين عمل را اصطلاحا مكاتبه گويند و آن بر دو قسم است : مطلق و مشروط .
و مشروط آنست كه مولا با بنده شرط كند كه اگر نتوانست اقساط را بپردازد همهء آنچه پرداخته است از آن مولا باشد و بنده برقيّت باقى بماند .
3469 - علاء بن الفضيل از امام صادق عليه السّلام روايت كرده در معنى آيهء كريمه كه خدا فرمايد : * ( فَكاتِبُوهُمْ إِنْ عَلِمْتُمْ فِيهِمْ خَيْراً ) * فرمود : اگر در آنها مالى مىيابيد ( اگر قدرت بدست آوردن مال در ايشان سراغ داريد ) ، پرسيدم معنى * ( وَآتُوهُمْ مِنْ مالِ الله الَّذِي آتاكُمْ ) * چيست ؟ فرمود : يعنى از مبلغى كه با او قرارداد كرده اى كه در چند ماه يا چند سال بدهد و مايل هم نيستى كه كمتر دهد چند قسط به او ببخشى آن مقدار كه بيش از قدرت تو نباشد ، پرسيدم : چه مقدار به او ببخشم ؟

160