روايت كرده است كه آن حضرت فرمود : كمترين ذكرى كه در دو ركعت آخر ( نمازهاى چهار ركعتى ) كافى است خوانده شود سه تسبيح است بدين ترتيب كه بگوئى « سبحان الله ، سبحان الله ، سبحان الله » .
1161 - و در روايت زراره از امام باقر عليه السّلام منقولست كه فرمود : و اگر پشت سر امام بودى در دو ركعت اوّل هرگز چيزى ( از حمد و سوره ) مخوان ، بلكه خاموش باش و قراءت امام را آنچه مىخواند گوش كن ، و در دو ركعت آخر نيز هرگز چيزى ( از حمد و سوره ) مخوان ، زيرا خداوند عزّ و جلّ به مؤمنان خطاب ميفرمايد : * ( وَإِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَه وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ ) * ( يعنى اى مؤمنان هر گاه در نماز واجب پشت سر امام بوديد و امام ) ، قرآن مىخواند ( يعنى قراءت حمد و سوره ) پس به قراءت او گوش فرا داريد و خود خاموش باشيد ، ( باشد كه مورد رحمت الهى قرار گيريد ) [ اعراف : 204 ] دو ركعت آخر نمازهاى چهار ركعتى نيز تابع دو ركعت نخستين است و همان حكم را دارد .
شرح : « معنى حديث باختصار چنين است كه پشت سر امام ، مأموم نبايد حمد و سوره را قراءت كند ، در دو ركعت اوّل بنا به حكم آيهء شريفه اى كه گذشت ، و در دو ركعت آخر بنا به فرمايش امام عليه السّلام آنجا كه ميفرمايد : دو ركعت آخر تابع حكم دو ركعت نخستين است ، البته اين حكم مربوط به خواندن حمد و سوره است و منافات با ذكر تسبيحات ( در دو ركعت آخر ) ندارد ، همچنين از ظاهر اين حديث مستفاد ميگردد كه مطلق شنيدن قرآن موجب خاموش ماندن و گوش فرا داشتن به آن نميگردد ، بلكه اين امر زمانى واجب است كه شخص در نماز جماعت و پشت سر امام باشد ، و مؤيّد اين نظر پاره اى احاديث وارده است كه از آن جمله در حديثى قوى

54