فرمود : در ليلة الشّك نيّت مىكند كه او از بابت شعبان صائم است ، پس اگر معلوم شد كه آن روز از ماه رمضان بوده همان روزه براى او كفايت مىكند ، و اگر معلوم شد كه آن روز از ماه شعبان بوده براى او ضررى نداشته است .
گفتم : چگونه يك روزهء تطوّع - كه عمل مستحبّ است - براى يك روزهء واجب كفايت مىكند ؟ فرمود : اگر كسى روزى از ماه رمضان را بعنوان تطوّع روزه گرفت در حالى كه نمىدانست كه آن روز از ماه رمضان است ، و بعد به اين امر واقف شد همان روزه براى او كافى است ، زيرا روزه گرفتن آن روز واجب بوده و اين شخص هم آن روز را بخصوص روزه گرفته است .
5 - و روزهء وصال حرام است . 6 - و روزه صمت يعنى امساك در سخن گفتن - حرام است . 7 - و روزهء نذر معصيت حرام است . 8 - و روزه دهر - يعنى همگى ايّام عمر حرام است .
و امّا روزه اى كه صاحبش در بارهء آن از اختيار برخوردار است ، روزه جمعه و پنجشنبه و دوشنبه ، و روزه بيض - يعنى سيزدهم و چهاردهم و پانزدهم - و روزهء شش روز شوّال بعد از ماه رمضان ، و روزهء روز عرفه ، و روز عاشورا است . كه صاحب همگى اينها مختار است كه روزه بدارد يا افطار كند .
و اما روزهء اذن ، پس زن جز با اذن شوهرش ، و غلام جز با اذن مولايش ، و

396