بر خردمندى كه عقل او اسير هواى نفسش نشده ، لازم است اوقات خود را سه قسمت كند : قسمتى را براى راز و نياز با ايزد متعال ، و قسمت ديگر را براى حساب كشيدن از خود ، يعنى در بارهء آنچه پيش از اين انجام داده يا پس از اين انجام خواهد داد ، از خود پرسش نمايد ، و بخشى را نيز ، به قدرت نمائى پروردگار در آفريدگانش و به آنچه با او كرده است ، انديشه نمايد ، و لحظه اى هم خلوت كند تا بدان چه از حلال نيازمند است بهره جويد ، كه اين وقت كمك اوقات ديگر است ، و دل را خرّم و آسوده مىسازد ، و به او آمادگى مىدهد . شخص عاقل بايد به اوضاع زمان خود بينا و آگاه باشد ، و آبرو و موقعيّت خود را در نظر بگيرد ، و سزاوار شأن خود اقدام نمايد ، و زبان خود را نگهدارد چون هر كس كه سخن خويش را نتيجهء كردار خود بداند ، گفتارش نسبت به عملش اندك شود ، مگر در آنچه به وى كمك مىنمايد و برايش سودمند است و بر خردمند لازم است جوياى سه چيز باشد : يا اصلاح نابسامانيهاى زندگانى ، يا توشه اندوزى جهت روز معاد ، يا لذّتجوئى و كاميابيى كه از غير حرام باشد . عرض كردم : « صحف » موسى چه بود ؟ فرمود : تمامى آن به زبان عبرانى ، و عبرت انگيز بود و جملاتى از آن چنين مىباشد : در شگفتم از كسى كه يقين به

286