استخوان رسد ) پنج شتر است ، و چون استخوان شكسته شود 10 شتر ، و « سمحاق » ( بريدن پوست نازك بالاى استخوان سر ) چهار شتر ديه دارد . و در « باضعه » ( شكستگى سر كه از آن خون نيايد ) ديه اش سه شتر ، و در « مأمومه » ( بريدن پوست روى مغز سر ) سى و سه شتر ديه دارد و در « جائفه » ( شكافتن اندرون مغز ) سى و سه [ در بعضى نسخه‌ها سى و چهار ] شتر ديه دارد ، و در « منقّله » ( شكستگى سر كه استخوان آن جابجا شده باشد ) پانزده شتر ديه بايد پرداخت . مصنّف اين كتاب - رضى الله عنه گويد : در نوشته اى بقلم سعد بن عبد الله - رحمه الله - ديدم كه در بارهء « شجاج » ( شكستگى سخت در سر ) و نامهاى آن چنين نگاشته بود : أصمعى گويد : پارگى سرآغاز مىشود از :
1 - « حارصه » و آن شكافته شدن پوست سر است بگونه اى كه خون ضعيفى ظاهر شود ( و غالبا « داميه » ناميده نمىشود ) و از همين باب است گفتهء « حرص القصّار الثوب » ( گازر جامعه را شكافت ) وقتى جامه را بشكافد .
2 - « باضعه » آنست كه گوشت بعد از پوست را پاره كند .
3 - « متلاحمه » ( بهم آمدگى شكستگى ) و آن چيزيست كه گوشت را گرفته و به « سمحاق » نمىرسد .
4 - « سمحاق » ( پوست نازك بالاى استخوان سر ) چيزى است كه ميان آن

276