روشن باشد در دست ندارند ، حتّى در بارهء خبر « ولاء » زيد بن حارثه ، آنچه كه بر زبان خودشان جارى است بىاساس بودن آن را روشن مىسازد ، چون خود مىگويند : زيد ( در سال هشتم هجرت سه سال قبل از قضيهء غدير خم ) در غزوهء موته با جعفر بن أبى طالب بشهادت رسيد ( السيرة النبويّة 4 : 19 ، كامل التّواريخ 2 :
155 ، كتاب المختصر في اخبار البشر 2 : 47 ) و اين مدّتى قبل از روز غدير خم است كه در سال ( دهم هجرت ) « حجّة الوداع » بوقوع پيوست كه پيغمبر گرامى بعد از آن فرمايش بيشتر از سه ماه زنده نماند ، و هيچ علَّتى نداشت كه « ولاء » زيد را براى علىّ عليه السلام اظهار نمايد ، پس وقتى كه چنين خبرى در نقض و ابطال شرح خود دارند ديگر نمىتوانند براى شرح خبر مورد اتفاق همه بنفع خود حجّت قرارش دهند ، فرض آنكه : زيد هم قبلًا از دنيا نرفته بود ، و در روز غدير حضور داشته و فرمايشات پيغمبر صلَّى الله عليه و آله را شنيده باشد ، حضور وى براى ايشان دليل نمىباشد ، زيرا تمامى عرب مىدانستند كه غلام آزاد كردهء پيغمبر گرامى اسلام غلام آزاد كردهء خاندان او و نيز آزاد كردهء پسر عموى اوست و چنين قانونى در لغت و عرف شهرت داشت و دليلى نداشت كه ايشان در آن موقع حسّاس به مردم بگويد آنچه را شناخته‌ايد و در ميان شما شهرت دارد دوباره بشناسيد . مثل اينكه شخصى گفته بود : پسر برادر پدر پيامبر صلَّى الله عليه و آله پسر عموى وى نيست ، كه رسول

167