حكومت قانونى انتخابات است و اساس حكومت دموكراتى و ملى تشكيلات اجتماعى است اساس اين طرز حكومت ايمان و عقيده افراد است و براى ايمان و عقيده يك توجه الهى لازمست ، درست است كه تشكيلات و تربيت هم در حكومت الهى نسبت بعموم مدخليت دارد ولى پايه آن يك امر الهى است پيغمبر با يكوضع فوق العاده از طرف خدا مبعوث شد و بنيروى معجزه در مردم ايمان و عقيده بوجود آورد و پيشرفت جامعه اسلامى را پايه گذارى كرد و خود ابن خلدون هم با همه دور باورى پيشرفت نيروى اسلامى را در كشورهاى روم و فارس باستانى با آن سرعت امرى فوق طبيعت دانسته و آن را از معجزات پيغمبر اسلام شمرده است .
در آخر فصل چهل و نهم مقدمه ميگويد و آنچه در اين باره ياد كرديم با فتوحات سريع اسلام معارض نيست كه در ظرف 3 الى 4 سال پس از وفات پيغمبر صلَّى الله عليه و آله تسلط مسلمانان بر ايران و روم مستقر شد زيرا بايد دانست كه اين پيشرفتهاى سريع از جمله معجزات پيغمبر ما است و سر آن فداكارى مسلمانان در جهاد با دشمنان بود كه بر اساس ايمان و عقيده آنها بود انتظار فرصت مناسب نميكشيدند و خدا در دل دشمنان ايشان رعب و شكست ميافكند و همه آنها از خوارق عادات ( نسبت بحمله دولتها بر يك ديگر ) بشمار ميرفت .
ابن خلدون با اينكه نسبت بدوره زندگانى خود كه قرن هشتم اسلام و در دنباله قرون وسطى بوده بسيار روشن فكر و دير باور است ولى بما وراء الطبيعه معتقد بوده و بسيارى از مسائل تاريخ را هم بر اين اساس حل كرده است و اساس پيدايش اسلام و قيام پيغمبر و تا برسد به پيشرفتهاى سريع و محير العقول اسلام بعد از زمان پيغمبر را امرى خارق عادت شمرده بنا بر اين بايد در برابر حكومتهاى عادى و نيروهاى اجتماعى كه بر عقيده او متكى بعصبيت است يك نيروى حكومت الهيه در نظر بگيرد و آن را هم بشمار بياورد ولى در موضوع مهدى يا بتعبير او در امر فاطمى موعود بكلى اين اصل را از ياد برده و ميگويد چون عصبيت فاطمى بلكه عصبيت قريش متلاشى شده است ظهور مهدى و ايجاد يك حكومت مقتدر زمينه اى ندارد و در مقام توجيه و تصوير عادى آن بر آمده است .
2 - ابن خلدون عصبيت را ريشه بقاء اجتماعات بشرى و نظام جامعه و حكومت شناخته و بدون آن اجتماع و حكومت بشرى را نامعقول دانسته است ظاهر تعبير او اينست كه يك خاندان ايلى و مقتدر بايد قيام كند و حكومت و قدرتى بوجود آورد و در يك دوره معينى كه شامل جوانى

55