داشته است و خواسته است مضمون اين اخبار را باين نظريه خود منطبق سازد ولى بايد متوجه بود كه نه مبادى فلسفه اجتماعى كه او تصور كرده صحيح است و نه نظريه تطبيقى او اما موضوع فلسفه اجتماعى او كه سراسر مسائل مختلفه مقدمه را بر آن متكى كرده است دو موضوع است .
1 - اجتماع بشرى را بر اساس حكومت فردى پى ريزى كرده و از آن بنظام ملوكى تعبير نموده و بعقيده خود آن را ضرورى اجتماع بشرى تشخيص داده است و اين نظام كهنه جهاز در آن تاريخ كه ابن خلدون زندگى كرده است و در آن محيط كه او پرورش يافته بسيار متداول بوده و از وضع ملوك الطوائف اندلس و وضع آشفته افريقا كه در تاريخ خود نقل كرده و مخصوصا در ضمن شرح حال خود توضيح داده است معلوم مىشود كه هر رئيس قبيله و خاندانى كه نفوذى داشته و يا پولى داشته جمعى را بيارى خود اجير ميكرده و پادشاه ميشده و هنوز خونهائى كه او براى گذاشتن ابن نام روى خودش ريخته بوده است خشك نشده بود كه ديگرى بدين هوس بر ميخواسته و كشمكش را از سر ميگرفته است و پدر بر پسر ميتاخته و پسر پدر را عزل ميكرده و واقعا اگر دليل او بر لزوم چنين وضعى اين است كه اگر نباشد هرج و مرج مىشود چه هرج و مرجى بدتر از اين كشمكشهاى دوران او راجع بنام پادشاهى ميتوان تصور كرد چه راحت و آسودگى براى مردم اندلس و افريقا در اين كشمكشها وجود داشته است در صورتى كه در مدت عمر محدود خود ابن خلدون چند بار سلطنت ميان چندان خاندان در محيط محدود اندلس و كناره افريقا دست بدست شده است و خود او هم در جلو موج اين اضطرابات مانند پر كاهى از اينجا بآن جا افتاده است و راحت و آسايشى نداشته و در نتيجه همه خاندان و اموالش هم در دريا غرق شده و آن طاعون عمومى بروز كرده است كه بگفته خودش همه چيز را نابود كرد و بساط زندگى را بر چيده است آيا بروز اين گونه طاعون جز بواسطه اين كشتارهاى پياپى و ستيزه‌هاى دنباله دارى بوده است كه از هوا و هوس تخت و تاج بر خواسته لازم بود ابن خلدون از اين مشاهدات پى بفساد اين وضع ببرد و آن را تخطئه كند چنانچه جبر تاريخ آن را تخطئه كرد و از سراسر اجتماع بشرى بر انداخت و اكنون آن حكومت فردى استبدادى كه مورد نظر او است در محيط بشرى وجود ندارد جز در پاره اى مردم عقب افتاده كه آلت سياست ديگرانند .
در برابر اين روش حكومتى كه بنظر ابن خلدون اساس اجتماع بشرى است حكومتهاى ديگرى هم متصور و عملى است .

53