قرنها گذشت اين تصورات او در جامعه بشرى بصورت خواب و خيالى جلوه گرى ميكرد ولى اين اميدوارى او كم كم بمرحله عمل وارد در آينده جمهورىهاى فراوانى در جامعه بشرى خود نمائى كرد و اگر چه اينها آن جمهورى حكيمانه اى نيست كه افلاطون در فكر خود تصوير كرده است و آن را محيط سعادت نوع بشر پنداشته ولى تكامل عقول بشرى روزى بدان جامعه عمل خواهد پوشيد .
4 - وعده قرآن چگونه و كى عملى مىشود ؟
موضوع پيشگوئى قرآن راجع به عقبنشينى و ارتداد و ارتجاع در تاريخ اسلام بسيار روشن و خود نما است از همان روز وفات پيغمبر بنيان گذارى شده و در هر دورى بطورى خود نمائى داشته و تا كنون هم دنباله آن كشيده شده است .
اكنون بايد توجه كرد بموضوع اين وعده مثبت و اصلاحى كه قرآن مجيد باين صراحت بيان كرده است و ما در دو قائمه آن را منظم كرديم .
1 - قائمه رجال اصلاح و اوصافى كه قرآن براى آنها بيان كرده است در پنج عنوان گذشته 2 - قائمه وضع محيط در تحت چهار عنوان كه دنبال آن ذكر شد .
امروز بيش از چهار صد مليون مردم مسلمان در سراسر جهان زندگانى ميكنند و هر مسلمانى قرآن را كتاب آسمانى ميداند و بدرستى مندرجات آن معتقد است و جمع بسيارى از ديگران هم كتاب قرآن را يك كتاب متين و قابل اعتماد و توجه تلقى كرده‌اند .
اكنون ما از همه اين دو طبقه ميپرسيم در تاريخ گذشته اسلام كه اكنون اواخر قرن چهارده را طى ميكند كدام دوره و زمان اين وعده قرآنى صورت عمل پوشيده است و مردانى متصف بآن پنج صفت قيام كرده‌اند و بنفع اسلام پيشروى نموده و يك محيط امن و عمومى فراهم شده است ما ميتوانيم انگشت روى نقطه‌هاى بسيارى از تاريخ اسلام بگذاريم كه ارتداد و عقبنشينى مسلمانان و انحراف از تعاليم و سنن اسلامى در آن روشن و آشكار است آيا ميتوان در برابر اين نقاط انحراف و برگشت از سنن دين ، تاريخى نشان داد كه اسلام و مسلمين بحساب اين نقشهء قرآنى جامعه اى تشكيل داده و يك محيط امن عمومى بوجود آورده باشند ؟ البته ايجاد يك محيط امن عمومى از تشكيل يك وحدت و ائتلاف اجتماعى ناگزير است و بايست براى ايجاد وحدت عمومى يك اتحاد و اجتماعى بر اساس وحدت عقيده و ايمان موجود باشد البته اسلام در طول تاريخ گذشته قلمرو خود را بتدريج وسعت داده ولى در دائره وسعت خود دامنه اختلاف هم وسيعتر شد و موجبات خوف و ناامنى بيشترى فراهم گرديد و تا كنون دنباله آن كشيده است و ما فهرستى

15