را انجام ميدهد مورد عفو و بخشش قرار گرفته ، و گناهانش در همين جهان مورد عفو قرار مىگيرد ، و معنى دستگيرى امام از او و وارد كردن او به بهشت همين است كه در اين دنيا او را از شرور نجات داده و در راه بهشت انداخته است ، و مطلب ديگر اينكه در ثواب زيارت قبور ائمّهء اطهار كه بحدّ تواتر تقريبا در روايات رسيده است يك نكته را بايد در نظر داشت و آن اينكه ثواب بحسب زمان و شخص تفاوت مىكند ، مثلا در زمانى كه دشمن ميكوشيده تا مردم شخص مزور را فراموش كنند و او را از ياد ببرند - تا در نتيجه جنايتى كه دشمن در حق او كرده و مردم بدان پى برده‌اند و ستمكارى او را فهميده‌اند از يادها برود و بر قدرت او افزوده شود و بظلم و ستم ادامه دهد ، چنان كه يزيد و بنى اميه مىكردند - در چنين موقعيّت حسّاسى كه غالبا منع از رفتن بزيارت مىكردند معلوم است زيارتكننده ثوابش مانند ثواب كسى است كه جهاد در راه خدا مىكند و از دين و آئينش دفاع مىنمايد كه بر او واجب شده بوده است ، لذا از ثواب هزاران حجّ زيادتر خواهد بود ، چون زيارت صحيح حجّ بقايش وابسته به بقاى آئين آن مزور و اقوال و روايات او است ، كه اگر آن فراموش شود حجّى كه در آئين خدا بوده بصورت حجّ زمان جاهلى باز مىگردد ، و نوعى تفريح و بازى مىشود نه عبادت مقرّب بخدا ، و گاهى زمان آن طور نيست و وضع عادى است و دشمن در اين مقام نيست كه مزور را از ياد ببرد تا در نتيجه دين و آئين رفته رفته محو و نابود شود ، در چنين زمانى ثوابش كاهش مىيابد و تا حدّ يك عمل عبادى مستحب ميرسد ، و زائر نبايد مغرور شود ، و بدون هيچ رنج و زحمتى با كمال خوشگذرانى بلكه بعضا براى تفريح بزيارت برود و ثواب چنان بزرگى را كه در موقع صدور خبر بوده براى خود فرض كند ، و يكى از معانى عارف بحق بودن همين است كه بداند زيارت امام عليه السّلام در نظام اجتماع چه نقش مهمّى را عهده دار

639