كند ، و بعد از اين ديد آنچه ميخواست نشد ، بلكه بعكس موقعيّت آن حضرت عليه السّلام در دل مردم بالاتر رفت و افزون شد ، ( پس از آن ) علماى علم كلام و دانشمندان عقايد مختلف را از كشورها براى بحث با آن حضرت و مجاب كردن او كه موجب سرشكستگى او در ميان علما باشد ، و بدين سبب نقص و كمبودش نزد مردم عامى آشكار شود و از قدرش بكاهد ، آنان را به بحث با آن جناب دعوت كرد ، و هيچ كس از مخالفان از گروههاى مختلف دينى ؛ چه از يهود و چه از نصارى و چه از ستاره پرستان ، و برهمائيان هندويى يا هندى و ملحدان و دهريان ، و صاحبان مذاهب مختلف اسلامى ، در مباحثه با او تاب نياورده و همه را با دليل و برهان الزام نمود و بر جملگى آنان غالب آمد ، تا آنجا كه همه ميگفتند او از مأمون بخلافت اسلامى سزاوارتر است ، و خبرگزاران اين مسأله را كه سخن روز شده بود بگوش مأمون رسانيدند ، و وى از اين رو در خشم شده و بر آشفت و حسدش شدّت يافت ، و از سوى ديگر حضرت از مأمون باكى نداشت و حقّ را صريحا مىگفت ، و اكثر اوقات جوابى به سؤال مأمون ميداد كه خوشايند او نبود ، و ( مأمون نيز ) بر او خشم ميگرفت و كينهء او را در دل پنهان ميداشت و اظهار نمىكرد ، و چون از هر حيله در امر آن حضرت

585