من باز گردان ، و خويش را مواظب و مراقب باش ، مبادا كسى از اين مطلب كه بمن نوشتى اطَّلاع يابد ، و سبب آن گردد كه فضل بن سهل ذو الرّياستين آگاه شده از نيّتش باز گردد ، كه اگر چنين چيزى رخ دهد بپاى تو مىنويسم و بار گناه را بر دوش تو خواهم انداخت ، و تو را مسبب آن ميشمارم . فضل نوبختى گفت : همين كه اين جواب را خواندم جهان بر من تنگ آمد ( و دنيا در نظرم تيره و تار شد ) آرزو كردم كه اى كاش مرده بودم و چنين نامه اى را به مأمون نمىنوشتم ، امّا پس از چندى خبر يافتم كه ذو الرّياستين خود به طالع بد متنبّه شده و از رأيش برگشته ، چه ؛ او اطَّلاعات كافى از علم نجوم و زايچه [1] آن داشت ، و امّا من به خدا قسم كه بر خود ترسيدم و برخاسته بنزد او ( ذو الرّياستين ) رفتم و گفتگو كرده پرسيدم : آيا ستاره اى سعدتر از مشترى در آسمان سراغ دارى ؟
گفت : خير ، گفتم : آيا در ميان كواكب نجمى ميدانى كه در حالى سعدتر باشد از مشترى در حال شرفش ؟ گفت : نه : گفتم : پس تصميمى كه داشتى در عقد ولايتعهدى برقرار دار و از عزم خود باز نگرد ، و حال اينكه ستارهء سعد

[1] . دائره اى است كه بر دوازده خانه تقسيم شده و در هر خانه نام يكى از برجهاى سال ثبت شده ، و منجّم ساعت ولادت يا وقوع عمل را مىبيند كه در چه برجى اتّفاق افتاده و در آن برج چه كوكبى از سيّارات طالع است ، و با اصولى را كه خود آن را ساخته‌اند سعد و نحس مطلب را استخراج ميكنند ، و اين كار چون اساس محكمى ندارد شرعا آن را ممدوح ندانند ، و روايت « المنجّم كذّاب » مربوط به بخش علوم نجومى است نه استخراج ساعات شبانه روز و ايّام ماه و سال . و امّا طالع ؛ در اصطلاح احكاميان منجّمين ، جزئى از منطقة البروج است كه بر افق شرقى است و زمان ولادت طفل يا انجام عملى يا سؤال سائلى ، آن برجى كه آن هنگام چيزى از افق شرقى نمودار باشد ، و سعد و نحس را از حال كوكبى كه در آن برج طلوع كرده است استخراج كنند .

333