و مقدر گرديده است در رسد . از اسحق بن حماد بن زيد مروى است كه گفت يحيى بن اكتم قاضى ما را جمع كرد و گفت مأمون مرا امر كرده است باحضار جماعتى از اهل حديث و جماعتى از اهل كلام و نظر پس من مقدار چهل مرد از اين دو صنف را از براى او جمع كردم و آنها را بردم و آنها را امر كرد در مجلس دربان باشند تا من مأمون را اعلام كنم بآمدن آنها پس از آنها چنين كردند و من مأمون را اعلام كردم مأمون مرا امر كرد بداخل كردن ايشان من آنها را گفتم داخل شدند و سلام كردند مأمون بقدر يك ساعت ما آنها گفتگو كرد و آنها را نوازش كرد پس از آن گفت من ميخواهم امروز در ميان خود و خدا حجت بر شما تمام كنم و شما را حجت و حكم قرار دادم هر كس از شما را بول بر او سخت شده باشد يا حاجتى داشته باشد برخيزد و حاجت خود را قضا كند و پهن بنشيند و موزه و جورابهاى خود را بيرون كند و چيزهائى كه شما را زبون و اذيت كند بگذاريد يعنى چون مجلس طول ميكشد بنوعى بنشينيد كه از براى شما صدمه نباشد پس بآنچه مأمور شدند عمل كردند بعد از آن گفت ايها القوم من شما را حاضر كردم تا اينكه در نزد خدا با شما احتجاج كنم و برهان بر حقيت مذهب اقامه كنم پس از خدا بپرهيزيد و ملاحظهء امام خود كنيد و جلالت و مرتبهء من شما را منع نكند از قول حق هر چه باشد و رد باطل بر كسى كه بر راه باطل باشد و بخود رحم كنيد از آتش جهنم و بسوى خدا تقرب جوئيد بخوشنودى او و اختيار كردن اطاعت او و احدى بمعصيت خالق تقرب بمخلوق نجسته است مگر آنكه خدا آن مخلوق را بر او مسلط گردانيده است پس بجميع عقول و نهايت و خردمندى با من مناظره كنيد همانا منم مردى كه گمان دارم كه على ( ع ) بعد از نبى بهترين بشر است پس اگر من در قول خود براه حق رفته‌ام قول مرا صواب دانيد و تصديق كنيد و اگر خطا كرده‌ام بر من رد كنيد و با من در سخن بيائيد پس اگر بخواهيد من از شما سؤال كنم و اگر بخواهيد شما از من سؤال كنيد چون مأمون اين سخن گفت آن صنف كه اهل حديث بودند گفتند بلكه ما سؤال ميكنيم مأمون گفت بياوريد آنچه داريد و ليكن مردى از شما سخن بگويد باقى متابعت او كنيد و چون سخن گويد اگر نزد كسى از شما زياده بر آن باشد زياد بر آن گوئيد و اگر خللى و رخنهء در سؤال او پيدا شود خودتان آن رخنه را بگيريد و سخن را محكم كنيد پس يكى از ايشان گفت كه ما اعتقاد داريم كه بهترين مردم بعد از پيغمبر ( ص ) ابو بكر است بدليل آن روايت كه باتفاق جميع مردم از رسول خدا ( ص ) وارد شده است كه پيغمبر ( ص ) فرمود بعد از من پيروى كنيد آن دو نفر را كه عمر و ابو بكر باشند و چون پيغمبر رحمت به پيروى كردن آن دو نفر امر كرد ما دانستيم كه امر به پيروى نكرده است مگر به بهترين مردم مأمون گفت روايات بسيار است و ناچار بايد يا تمام آنها حق باشد يا تمام آنها باطل خواهد

428