اين مذكور شود و علت تحريم ربا بعد از اطلاع مكلف استخفاف بحرام و حرامكننده است بعد از بيان و بعد از حرام گردانيدن خدا آن را پس اين نيست مگر استخفاف بمحرم و حرام و استخفاف بخدا و فرموده او دخول در كفر است « مترجم گويد » اين علت با علت سابقه تكرار نيست زيرا كه در سابق علت حرام گردانيدن خدا را ذكر فرموده و در لاحق علت حرام شدن آن را بر بندگان مكلفين بيان نمود .
علت حرام گردانيدن رباء نسيه آنست كه در ربا نسيه رفتن احسان و ترحم است از ميان مردم و تلف كردن اموال و رغبت مردم است در سود و ترك قرض كردن و قرض دادن و عملهاى حسنه است و در رباء نسيه است فساد و ظلم و فنا اموال .
حرام گردانيده است خوك را زيرا كه خوك آن قبيح الوجه است كه حقتعالى وى را پند و موعظه و عبرت و ترسانيدن از براى خلق قرار داده است و آن را خلق فرموده و باقى گذاشته است تا اينكه دليل و علامت باشد از براى آن خلقى كه مسخ شده‌اند و باين صورت شده‌اند و از اين جهت است كه غذاى خوك نجس ترين نجسها است يا سببهاى ديگر كه بيشمار است .
همچنين حرام كرده است بوزينه را از جهت اينكه بوزينه نيز چون خوك مسخ شده است و نصيحت و پند و عبرت از براى خلق قرار داده شده است و آن را خدا واگذاشته است از براى اينكه علامت و دليل باشد كه آن چيزى كه مسخ شده است بصورت و خلقت بوزينه مسخ شده و در آن شباهتى از انسان قرار داده شده تا اينكه دلالت كند بر اينكه بوزينه انسانى بوده كه حقتعالى بر آن غضب كرده و باين صورتش مبتلا نموده است .
حرام كرده مردار را زيرا كه در آن مردار است فساد بدن و آفت و از اين جهت كه حقتعالى خواست بردن نام مباركش سبب از براى تحليل شود و در مردار نام مباركش برده نشده است پس چون كه خواست فرق گذارد ميان حلال و حرام مردار را حرام كرد .
حرام كرد خون را مانند حرام كردن مردار زيرا كه خون بدن را فاسد كند و آفت رساند و موجب ماء الاصفر شود ( يعنى خلط صفراوى ) و باعث گند دهان و بوى بد خلق بدو مورث قساوت قلب و قلت رأفت و رحمت شود تا بحدى كه ايمن نيست خورنده خون از اينكه بكشد فرزند و پدر و مصاحب خود را .
حرام كرده سپرز را از اين جهت كه خون در آنست و علت آن با علت حرمت خون و مردار يكيست زيرا كه سپرز مانند آنها است در فساد .
علت مهر و واجب گردانيدن آن بر مردان و واجب نبودن بر زنان كه چيزى بشوهرهاى خود دهند اينست كه بر مردانست نفقه و كسوهء زن زيرا كه زن در هنگام شوهر كردن خود را ميفروشد و مرد آن را ميخرد و بيع بدون ثمن و شراء بدون دادن ثمن صورت نميگيرد با اينكه

327