او اختيارى كند و او را شريكى و منازعى در خلق باشد و بلند مرتبه و برتر است از مشاركت آنچه شرك مىآورند باو بت پرستان و شريك وى ميگردانند و حقتعالى ميفرمايد * ( وَما كانَ لِمُؤْمِنٍ وَلا مُؤْمِنَةٍ إِذا قَضَى الله وَرَسُولُه أَمْراً أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ ) * و نرسد و نسزد هيچ مرد مؤمن و زن مؤمنه را چون حكم كند خدا و رسول او امرى را باينكه باشد مر ايشان را اختيارى از كار خود و چيزى را بلكه واجبست بر ايشان كه اختيار خود را تابع اختيار خدا و رسول خدا قرار دهند و باز حقتعالى فرموده * ( ما لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ أَمْ لَكُمْ كِتابٌ فِيه تَدْرُسُونَ إِنَّ لَكُمْ فِيه لَما تَخَيَّرُونَ أَمْ لَكُمْ أَيْمانٌ عَلَيْنا بالِغَةٌ إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ إِنَّ لَكُمْ لَما تَحْكُمُونَ سَلْهُمْ أَيُّهُمْ بِذلِكَ زَعِيمٌ أَمْ لَهُمْ شُرَكاءُ فَلْيَأْتُوا بِشُرَكائِهِمْ إِنْ كانُوا صادِقِينَ ) * چيست شما را اى كافران چگونه حكم ميكند در حق اهل توحيد و غير آن در مزيت فضل و پنداريد كه امر جزا مفوض بشما است تا هر چه خواهيد چنان كنيد و يا شما راست كتابى نوشته و نازل شده از آسمان كه شما در آن كتاب ميخوانيد كه مر شما را است در آن كتاب آنچه را بخواهيد كه اختيار كنيد و تمناى آن نمائيد يا مر شما را است عهد و مواثيق مؤكده بسوگندهاى بر ما كه خداونديم رساند به نهايت تاكيد تا روز رستخيز يعنى آيا ثابت است مر شما را سوگند آن بر ما تا روز قيامت آنكه مر شما راست بآنچه حكم ميكنيد براى خود از كرامت آن سراى بپرس اى محمد ( ص ) مشركان را كه كدام يك از شما باين حكم متكفل و ضامن است كه در آخرت از عهده بيرون آيد آيا ايشان راست مردمانى كه با ايشان شريك باشند در اين قول پس بايد بياورند شريكان خود را تا با ايشان موافقت نمايند اگر از راستگويان باشند و در چند سورهء ديگر حقتعالى باين مضامين ميفرمايد :
* ( أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلى قُلُوبٍ أَقْفالُها ) * ام * ( طَبَعَ الله عَلى قُلُوبِهِمْ ) * فهم لا يفقهون ام قالوا * ( سَمِعْنا وَهُمْ لا يَسْمَعُونَ إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ الله الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لا يَعْقِلُونَ وَلَوْ عَلِمَ الله فِيهِمْ خَيْراً لأَسْمَعَهُمْ وَلَوْ أَسْمَعَهُمْ لَتَوَلَّوْا وَهُمْ مُعْرِضُونَ ) * و قالوا سمعنا و عصينا * ( ذلِكَ فَضْلُ الله يُؤْتِيه مَنْ يَشاءُ وَالله ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ ) * آيا چرا تفكر نميكنند در قرآن و موعظه و آن را بسمع قبول اصغاء نميكنند و بديده اعتبار نظر نميكنند تا بطريق اهتدا معرفت پيدا كرده از باديهء ضلالت برهند نه آنست كه ايشان در احكام قرآن تدبر نمايند بلكه بر دلهاى ايشانست قفلهائى كه بسبب آن بذكر و موعظه نميرسد يعنى معصيت آنها را گرفته است و قلب آنها سخت شده است بحيثيتى كه ميل بموعظه ندارند و حقتعالى مهر نهاده است بر دلهاى ايشان پس ايشان از عاقبت كار خود آگاه نيستند با اينكه گفتند ما شنوديم قرآن را و حال آنكه ايشان نمىشنوند شنيدنى كه

161