* ( أَنِ امْشُوا وَاصْبِرُوا عَلى آلِهَتِكُمْ إِنَّ هذا لَشَيْءٌ يُرادُ ما سَمِعْنا بِهذا فِي الْمِلَّةِ الآخِرَةِ إِنْ هذا إِلَّا اخْتِلاقٌ ) * آيا گردانيد محمد ( ص ) از براى ما خدايان را خدائى يكتا و يگانه بدرستى كه قول محمد ( ص ) در اين باب كه يگانگى خداست هر آينه چيزى است اينك تعجب آورنده چه سيصد و شصت خدا كه ما داريم كار يك شهر مكه را راست نميتوانند كرد چگونه يك خدا كار جميع عالم را درست كند و بشتاب روان شدند از مجلس ابى طالب جماعتى كه از رؤساى قريش و اشراف بودند و با يك ديگر ميگفتند برويد و شكيبائى ورزيد بر پرستش خدايان خود و ثابت قدم باشيد بر تحمل مشاق آن كه اين امر يعنى مخالفت محمد ( ص ) بما و زياد شدن اصحاب او چيزى است يعنى حادثه اى است از حوادث و نوائب روزگار كه خواسته شده است از براى ما يعنى بايد بر ما واقع شود پس از وقوع آن چاره نيست و دفع آن ممكن نه نشنيديم اينكه او گويد از وحدانيت خدا و نبودن شريكان او يعنى اوثان كه خلايق آنها را مىپرستند در ملاء باز پسين يعنى كيش عيسى ( ع ) كه آخرين ملتها است چه نصارى بتثليث قائلند نه توحيد نيست اين توحيد كه محمد ( ص ) ميگويد مگر بر بافتنى از نزد خود يعنى آن كذبى است كه خود بر بافته است پس چون كه فتح كرد و گشود خداى عز و جل مكه را از براى پيغمبر خود باو فرمود اى محمد * ( إِنَّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً مُبِيناً لِيَغْفِرَ لَكَ الله ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَما تَأَخَّرَ ) * ما فتح كرديم و گشوديم براى تو فتحى روشن و گشودنى هويدا تا اين گناهى كه بزعم مشركين اهل مكه از تو صادر شده و صادر شود كه آنها را دعوت كردى بوحدانيت خدا پيش از اين و بعد از اين دعوت كنى خدا مىبخشد از براى تو نزد آنها چه بعضى از مشركين مكه اسلام آورده بودند و بعضى از ايشان از مكه بيرون رفته بودند و برخى كه باقى مانده بودند چون آنها را دعوت بر توحيد مينمود قادر بر انكار آن نبودند پس اين گناه كه آنها را دعوت مينمود در نزد ايشان بخشيده شد بسبب ظهور صدق كلام حضرت بر ايشان مأمون عرض كرد پاداش تو بر خداوند كريم است يا ابا الحسن خبر بده مرا از قول خدا * ( عَفَا الله عَنْكَ لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ ) * حضرت فرمود اين آيهء شريفه از قبيل اياك اعنى و اسمعى يا جاره ) * است يعنى از اين قبيل است كه مطلبى بر شخصى اظهار شود بخواهند از او و ليكن مقصود او نباشد و اين مطلب را باو اظهار كنند تا آن كس كه مقصود است امتثال آن كند و حقتعالى اگر چه اين خطاب را نسبت بپيغمبر ؟ ؟ ؟ صادر كرده است اما مقصود امت او باشند ؟ ؟ ؟ حقتعالى بپيغمبر خود ميفرمايد اى پيغمبر گرامى خداوند از تو عفو كرد چرا دستورى بمنافقين دادى كه در مدينه بمانند و جهاد نيايند و بمجرد حيله ايشان و عذر آوردن اكتفا نمودى پس مراد آن است كه امت چرا نيايند در موضع جهاد و اين گونه عذرها

144