آنكه علم دارد بچيزى كه هرگز آن را اراده نكرده است چه خود فرموده * ( وَلَئِنْ شِئْنا لَنَذْهَبَنَّ بِالَّذِي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ ) * اى پيغمبر گرامى اگر بخواهيم هر آينه به بريم آن چيزى را كه وحى كرده‌ايم بتو كه مراد قرآنست يعنى از سينه ها و مصحفها محو كنيم پس حقتعالى علم دارد چگونه ببرد و محو كند وحى را از سينه ها و مصحفها و حال آنكه هرگز نبرد آن را سليمان عرض كرد اين از جهت آنست كه حقتعالى از امر فارغ شده است و آنچه بايد تقدير نمايد تقدير نموده و ديگر تغيير و تبديل ندهد پس در امر خود چيزى زياد نكند .
حضرت فرمود اين گفتار يهود است و اگر چنين باشد پس چگونه حقتعالى فرمود * ( ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ ) * بخوانيد مرا و بخواهيد حاجات خود را تا من از براى شما مستجاب كنم سليمان عرض كرد مقصود خداوند اين است كه قادر است بر روا كردن حاجت حضرت فرمود آيا خداوند وعده ميكند چيزى را كه بآن وفا نميكند پس اگر از امر فارغ شده است چگونه فرمود * ( يَزِيدُ فِي الْخَلْقِ ما يَشاءُ ) * در خلق زياد ميكند آنچه مشيت او قرار گيرد و فرمود * ( يَمْحُوا الله ما يَشاءُ وَيُثْبِتُ وَعِنْدَه أُمُّ الْكِتابِ ) * محو ميكند خدا آنچه ميخواهد يعنى ثواب ميداند خدا نسخ آن را و اثبات ميكند آنچه در آن مصلحت ميبيند و نزد او است اصل كتاب كه لوح محفوظ است و هيچ چيزى نيست مگر كه در آن نوشته است ( مترجم گويد ) از ابن عباس نقل است كه حقتعالى لوح محفوظ را از يك در سفيد آفريده است كه درازى آن پانصد ساله راهست هر روز حقتعالى سيصد و شصت بار نظر در آن لوح ميكند آنچه خواهد محو كند و آنچه خواهد بگذارد بحسب مصلحت اشخاص مثل آنكه چون بندهء دعائى كند يا صدقه بدهد يا طاعتى كند عمر او را دراز گرداند پس سليمان از جواب بازماند حضرت فرمود اى سليمان آيا خدا ميداند و علم دارد بوجود انسانى و حال اينكه هرگز اراده ندارد او را خلق كند و علم دارد باينكه انسانى ميميرد و حال اينكه امروز اراده ندارد بميرد سليمان عرض كرد بلى حضرت فرمود پس خداوند علم دارد بوجود پيدا كردن چيزى را كه اراده دارد وجود پيدا كند و علم دارد باينكه صورت مىپذيرد چيزى را كه اراده نكند وجود پيدا كردن آن را عرض كرد بلى علم دارد بهر دو كه مىشود واقع شود .
حضرت فرمود پس در اين وقت علم دارد كه انسانى مرده است و زنده است و ايستاده است و نشسته است و كور است و بينا است در يك حالت و اين محالست ( مترجم گويد ) حاصل جواب اينست كه في المثل خداوند ميداند كه انسانى ميميرد و اراده ندارد امروز بميرد و ميداند انسانى زنده است و اراده دارد زندگى و حيات او را

130