حضرت فرمودند : به خدا سوگند شما به خاطر گناهان در آخرت عقوبت نخواهيد شد بلكه ابتلائات و شدائد در دنيا كه به آنها گرفتار مىشويد كفّاره گناهانتان مىباشد حديث ( 2 ) محمّد بن قاسم معروف به ابو حسن جرجانى رضى الله عنه از احمد بن الحسن الحسينى ، از حسن بن على الناصر ، از پدرش از محمّد بن على ، از پدرش حضرت رضا ، از موسى بن جعفر عليهم السلام نقل كرده كه فرمود :
به امام صادق عليه السّلام عرض شد : مرگ را براى ما توصيف فرماييد ؟
حضرت فرمودند : مرگ براى مؤمن مثل خوشترين بويى است كه آن را استشمام كرده و به خاطر خوش بودنش حالت چرتى بر او عارض شود و بدنبالش تمام رنجها و محنتها تمام مىشود و براى كافر همچون گزيدن افعىها و نيش عقربها يا سختتر از اينها است .
محضرش عرض شد : جماعتى مىگويند : مرگ سختتر و دردش شديدتر از بريدن با ارّه و چيدن با قيچى و كوبيدن با سنگ و گرديدن قطب آسياب در چشم مىباشد .
حضرت فرمودند : نسبت به برخى از كافرين و فاجرين البته همين طور است مگر نمىبينى برخى از ايشان چنين رنجهايى را كشيده و متحمّل مىشوند ، ايشان همان كسانى هستند كه درد مرگ بر آنها شديدتر و سختتر از آنچه ذكر شد مىباشد .
توجّه داشته باش اين عذاب دنيا است و عذاب آخرت محقّقا شديدتر از عذاب دنيا خواهد بود .
محضرش عرض شد : پس چرا برخى از كفّار را مىبينيم كه حالت نزع و جان دادنشان سهل بوده به طورى كه در حال صحبت نمودن و خنديدن تكلم كردن خاموش مىشوند و بعضى از مؤمنين نيز همين طور مىباشند ولى پاره اى از اهل ايمان و كفر را مشاهده كرده‌ايم كه هنگام سكرات مرگ اين شدائد و سختىها را رفته رفته و كم كم متحمّل مىشوند ؟
حضرت فرمودند : اگر مؤمنى را ديدى كه به سهولت از دنيا رفت اين از باب آن است كه ثوابش را خداوند به تأخير نيانداخت بلكه عاجلا به او مرحمت فرموده و اگر مؤمنى سخت جان داد به خاطر محو نمودن گناهانش بوده تا در آخرت پاك و پاكيزه وارد شده و مستحق ثواب دائم و ابدى باشد و اگر كافرى به راحتى و سهولت

937