حقّ سبحانه و تعالى در ترتيب حكمتش چه تدبير پسنديده و نيكويى را به خرج داده ! !
< فهرس الموضوعات > شرح حسن تدبير حقّ تعالى در مقام ترتيب دادن حكمتش < / فهرس الموضوعات > شرح حسن تدبير حقّ تعالى در مقام ترتيب دادن حكمتش خداوند عزّ و جلّ حيوان بزرگ و كوچك را اين طور آفريد كه براى استمرار حياتش غذاء بخورد و به منظور محفوظ ماندن از سرما و گرما لباس پوشيده و خود را مستور نمايد و مادامى كه زنده است و حيات دارد رشد و نمو كند ، براى جماد مركز و محل كار قرار داد و آن را رام او نمود ، برايش چراگاه و سرا و خانه و مراكز اجتماع و شهرها و قصور و بناهاى رفيع و اوطان و اماكن سكونت تعبيه فرمود و جهت نياز و احتياجش قلَّه و تپّه ها و اراضى مسطح و هموار را آفريد ، مواضعى بلند ايجاد نمود تا از بلندى آنها استفاده نمايد چنانچه بمنظور انتفاع و بهره بردنش سرزمينهايى را پست و گود قرار داد ، جهت رفع نيازمندىهايش در دريا و خشكى اسباب تجارت و مكاسب برايش مقدّر فرمود و بدين ترتيب قادر متعال و صانع حكيم آفرينش حيوان را بر اساس استمتاع و بهره بردن از اشياء قرار داده است .
لا جرم اين موجود از تمام چيزهايى كه برايش آفريده شده استمتاع برده و از همه منافع و نعمتها بهره مىبرد و در نتيجه با طراوت و با نشاط مىباشد چنانچه در هنگام زوال نعم و خزان منافع حالش به ذبول و پژمردگى مىگرايد و چون جسم است و مركب از اجزاء جسمى به ناچار محل و مركزى را اتخاذ مىنمايد . . . .
* ( فَتَبارَكَ الله رَبُّ الْعالَمِينَ ) * .
اين حضرات در ادامه سخنانشان فرموده‌اند :
سپس نيك و با دقّت نگريستيم و ديديم خداوند عزّ و جلّ مخلوقى را كه داراى روح و نموّ و جسم است اعلى و بلند مرتبه تر از آفريده اى كه جسم است و صاحب نموّ قرار داده .
< فهرس الموضوعات > تقسيم حيوان به ناطق و غير ناطق و امتياز و شرافت ناطق از غيرش < / فهرس الموضوعات > تقسيم حيوان به ناطق و غير ناطق و امتياز و شرافت ناطق از غيرش خداوند قادر مخلوقاتى را كه حيات داده به دو نوع آفريده :
الف : ناطق ب : اعجم ( غير ناطق ) صانع حكيم به واسطه نطق و بيانى كه به حيوان ناطق داده وى را از غير ناطق

89