اگر گفته شود : چرا در كفّاره كسى كه از آزاد نمودن بنده عاجز است به جايش روزه واجب شده نه حج يا نماز و يا غير اين دو از انواع عبادات ؟
در جواب گفته مىشود : به خاطر آن كه نماز و حج و سائر عبادات مانع مىشوند از اين كه انسان به امور معاش و مصالح دنيوى خود بپردازد بخلاف روزه كه اين طور نيست مضافا به علَّتهايى كه در مورد لزوم قضاء روزه در حائض گفته شد و بين روزه و نماز فرقهايى از اين جهت بيان گرديد .
اگر گفته شود : چرا در كفّاره ، روزه دو ماه متوالى واجب شده و به جاى آن يك ماه يا سه ماه واجب نگرديده ؟
در جواب گفته مىشود : تكليف واجبى را كه حقّ تعالى بر خلائق فرض و لازم قرار داده روزه يك ماه است ، در كفّاره از باب تغليظ و تأكيد اين يك ماه مضاعف شده و به دو ماه مبدّل گرديده است .
اگر گفته شود : چرا دو ماه متوالى و پشت سر هم واجب گرديده ؟
در جواب گفته مىشود : براى اين كه اداء كفّاره بر مجرم سهل و آسان نباشد تا در نتيجه ارتكاب خلاف برايش خفيف و بىمقدار تلقّى گردد چه آن كه اگر كفّاره را بتواند متفرّق و با فصاله بجا آورد قضاء و اداى كفّاره بر او سهل و بىزحمت بوده در نتيجه اعمال و افعال ايمانى يعنى روزه و سائر تكاليفى كه در آن كفّاره لازم مىآيد نزد شخص سبك و بىارزش محسوب مىگردد .
اگر گفته شود : چرا خلائق مأمور شده‌اند حجّ بجا آورند ؟
در جواب گفته مىشود : به خاطر وارد شدن بر خداى عزّ و جلّ و طلب فزونى و بيرون آمدن از گناهانى كه بنده مرتكب شده و توبه نمودن از اعمال زشت گذشته و از نو آغاز كردن اعمال در آينده مضافا به صرف اموال و به رنج انداختن ابدان و منصرف شدن از اهل و فرزند و بازداشتن نفس را از لذّات و مسافرت نمودن در گرما و سرما و باقى ماندن بر آن مدّت مديدى زائد بر عبادات و طاعات ديگر با خضوع و خشوع و خاكسارى .
و علاوه بر اين مصالح و حكم منافعى كه در اين عبادت بوده براى جميع خلق مىباشد .
آنچه گفته شد به خاطر آن است كه در بندگان رغبت و ميل به بارى تعالى پيدا شده و در عين حال خشيت و ترس نيز از جناب اقدس الهى در دل داشته و نيز قساوت از قلبشان برطرف شده و خساست و دنائت از نفسشان زائل گشته و نسيان ذكر و

863