را اداء و قضاء بجا آورد روزه از وى ساقط مىباشد و همچنين است حكم هر كسى كه مغلوب تقدير الهى واقع شود نظير مغمى عليه كه در طول روز و شب مبتلا به اغماء شده باشد كه بر وى قضاء نمازهاى فوت شده لازم نيست چنانچه حضرت امام صادق عليه السّلام فرمودند : هر چه را كه حقّ تعالى بر بنده اش غالب نمايد و بنده مغلوب آن واقع گردد نزد خداوند متعال معذور بوده و تكاليفى را كه به واسطه آن نتوانسته انجام دهد از عهده اش ساقط هستند چه آن كه ماه رمضان در حالى فرا رسيد كه شخص مريض بود در نتيجه روزه بر وى در ماه واجب نبود و چون فرض اين است كه بعد از ماه تا سال آينده مرضش ادامه پيدا كرد و از قضاء متمكَّن و مستطيع نشد لا جرم فداء آن را بايد بدهد چنانچه حقّ تعالى در قرآن فرموده : * ( فَصِيامُ شَهْرَيْنِ مُتَتابِعَيْنِ ) * . . . تا آنجا كه فرموده : * ( فَمَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَإِطْعامُ سِتِّينَ مِسْكِيناً ) * ( كسى كه نتوانست روزه در ماه را بگيرد بايد شصت مسكين را طعام دهد ) و نيز در جاى ديگر فرموده : * ( فَفِدْيَةٌ مِنْ صِيامٍ أَوْ صَدَقَةٍ ) * ( پس كسى كه از شما بيمار بوده يا درد سر بر او عارض شود بايد روزه به عنوان فداء گرفته يا صدقه بدهد ) .
پس حقّ تعالى در اين آيه صدقه را در صورت عسر و سختى به جاى روزه قرار داده است .
اگر گفته شود : اگر چه شخص در رمضان گذشته و طول سال تا رمضان آينده مستطيع نبود ولى فرض اين است كه در رمضان آينده استطاعت دارد پس قضاء بر او بايد واجب باشد نه فديه ؟
در جواب گفته مىشود : وقتى ماه رمضان بعدى داخل شد وى نمىتواند غير از روزه اداء امسال روزه ديگرى بگيرد حتّى قضاء سال گذشته را پس چون نسبت به قضاء گذشته مستطيع نيست همان فداء در عهده اش مىباشد زيرا وى به منزله كسى است كه به خاطر كفاره روزه در عهده اش آمده و استطاعت گرفتن آن را ندارد پس همان طورى كه اين شخص فداء در عهده اش هست نه قضاء شخص مورد بحث نيز فقط فداء بايد بدهد و وقتى فداء در عهده اش بود روزه يعنى قضاء از وى ساقط است ولى اگر بين دو رمضان از مرض خوب مىشد و مىتوانست روزه بگيرد ولى نگرفت به مجرد دخول ماه رمضان آينده هم فداء و هم قضاء در عهده اش مىباشد ، فداء به خاطر آن كه قضاء را ضايع كرد و نگرفت و روزه قضاء چون استطاعت پيدا نمود و اقدام به گرفتن آن نكرد .
اگر گفته شود : براى چه روزه مستحبى تشريع شده ؟

859