در جواب گفته مىشود : به خاطر آن كه جمعه محلّ اجتماع عموم بوده لذا خداوند متعال خواسته است كه امام جمعه سبب شود براى موعظه مردم و ترغيب نمودن ايشان به طاعت و ترس از گناه و انجام تكاليف و بازداشتنشان بر آنچه اراده دارند كه عبارت باشد از مصلحت دين و دنياى آنها و نيز به ايشان خبر دهد از آفات و احوالى كه در آنها ضرر و منفعت آنها مىباشد در حالى كه ائمّه جماعات در غير جمعه فاعل اين امور نمىتوانند باشند زيرا تنها امامى كه منفصل از نماز و جدا از آن مىتواند اين امر را عملى سازد امام جمعه مىباشد .
اگر سائل بگويد : چرا دو خطبه در نماز جمعه قرار داده شده است ؟
در جواب گفته مىشود : به جهت آن كه در يكى از آن دو ثناء و تمجيد و تقديس خداى عزّ و جلّ شده و ديگرى مشتمل است بر ذكر حوائج و اعذار و بر حذر داشتن از معاصى و دعاء و تنبيه بر اوامر و نواهى حقّ تعالى يعنى امورى كه مشتمل بر صلاح و فساد بندگان مىباشند .
اگر سائل بگويد : چرا در جمعه خطبه را اوّل و در عيدين بعدا مىخوانند ؟
در جواب گفته مىشود : به خاطر آن كه جمعه امر مستمر و دائمى است و در هر ماه چند مرتبه و در هر سال تعداد زيادى مراسم نماز جمعه اجراء مىشود و قاعدتا و غالبا هر امرى كه بر مردم زياد تكرار شد از آن ملول شده و حتى الامكان سعى مىكنند آن را ترك كنند لذا در نماز جمعه خطبه را اوّل قرار دادند تا بدين وسيله مردم را نگه داشته تا در نماز شركت كنند و امّا نماز عيدين در هر سال دو مرتبه انجام مىشود و آن از نماز جمعه اعظم و اهمّ مىباشد و ازدحام و اجتماع شركتكنندگان در آن بيشتر و مردم در آن راغبتر هستند و به فرض اگر بعد از نماز برخى و اندكى از مردم متفرق شوند عموم و اكثرشان باقى مىمانند و همان طورى كه گفتيم نفرات متفرقين زياد و كثير نيست تا با پراكنده شدنشان نماز سبك شمرده شود و موجب استخفاف آن فراهم گردد .
مصنّف اين كتاب ( صدوق ) مىگويد : خبر اين طور نقل شده : دو خطبه در جمعه و عيدين بعد از نماز بايد خوانده شوند زيرا دو خطبه به منزله دو ركعت اخير مىباشد و اوّلين كسى كه در نماز جمعه خطبتين را مقدّم داشت عثمان بن عفّان بود زيرا پس از آن كه وى مرتكب آن اعمال و افعال ناشايست شد مردم پاى خطبه او نمىنشستند بلكه مىگفتند : با مواعظ او چه بكنيم و حال آن كه خودش اين همه افعال و اعمال نابجا و ناشايست مرتكب شده از اين رو وى چون اين معنا را

841