سخنان ديگر مىگويند از اين رو بر نمازگزارى كه از نماز مىخواهد خارج شود و نشان دهد كلام مخلوقين بر او حلال شده سلام را نشانه آن قرار داده‌اند نه كلام ديگر . اگر سائل بگويد : چرا در دو ركعت اوّل نماز قرائت واجب شده و در دو ركعت بعد تسبيح ؟
در جواب گفته مىشود : تا فرق باشد بين آنچه را كه حقّ تعالى از جانب خود فرض و واجب نموده ( قرائت در دو ركعت اوّل و دوّم ) و بين آنچه را كه حقّ عزّ و جلّ از طرف رسولش واجب قرار داده ( تسبيح در دو ركعت سوّم و چهارم ) اگر سائل بگويد : براى چه در نماز جماعت مشروع گرديده ؟
در جواب گفته مىشود : براى اين كه اخلاص و توحيد و اسلام و عبادت خدا ظاهر و مكشوف و مشهود باشد چه آن كه در اظهار آنها بر اهل شرق و غرب حجّت حقّ عزّ و جلّ تمام مىگردد و ديگر عذرى برايشان باقى نمىماند و ديگر آن كه منافقى كه نماز را خفيف و سبك مىشمارد مجبور است آنچه را كه ظاهرا اقرار دارد علنا و در مرأى و منظر همگان اداء كرده و از آن مراقبت نمايد و اين موجب قدرت و شوكت اسلام مىگردد .
و ديگر آن كه در جماعت برخى از مردم براى بعضى ديگرى و در حضور يك ديگر شهادت به اسلام مىدهند و اين امرى است مطلوب و راجح مضافا به اين كه در سايه جماعت و حضور مردم به دور هم مساعدت بر برّ و تقوى و منزجر شدن از بسيارى از معاصى حقّ عزّ و جلّ تحقّق مىيابد .
اگر سائل بگويد : چرا در برخى از نمازها جهر و بلند خواندن بوده و در بعضى جهر نيست ؟
در جواب گفته مىشود : نمازهايى را كه بلند مىخوانند در اوقات تاريك به جا مىآورند لذا واجب است كه با صداى بلند خوانده شده تا اگر عابرى عبور مىكند صدا را شنيده و بدين وسيله مطَّلع شود كه جماعتى در آنجا منعقد شده در نتيجه اگر مىخواهد نماز بخواند خود را به جماعت رسانده و نمازش را بخواند .
و ديگر آن كه اگر شخصى جماعت را به واسطه تاريكى هوا نمىبيند به واسطه شنيدن صداى نمازگزاران علم به آن پيدا كرده و به آن واقف مىگردد ولى دو نمازى كه بلند نمىخوانند ( ظهر و عصر ) در روز و روشنى هوا اداء مىشوند لذا از ناحيه رؤيت درك شده و نيازى به سماع و شنيدن صدايشان نيست .

833