فرمود كه بر آن طينت و گل بوزند ، پس بادها بر آن وزيدند و از هر بادى طبيعت آن در طينت اخذ و منظور گرديد حديث ( 5 ) على بن احمد رحمة الله عليه مىگويد : محمّد بن ابى عبد الله كوفى از موسى بن عمران نخعى ، از عمويش حسين بن يزيد [1] از اسماعيل بن ابى زياد سكونى [2] نقل كرده كه وى گفت حضرت امام صادق عليه السّلام فرمودند :
انسان به واسطه گرماى آتش مىخورد و مىآشامد و با روشنايى نور مىبيند و تعقّل مىكند و با حركت باد مىشنود و مىبويد و با سردى آب مزه طعام و شراب را مىيابد و با روح و جان حركت مىنمايد ، اگر گرما در معده نبود طعام و شراب هضم نمىشدند يا فرمودند : اگر گرما در معده نبود طعام و شراب به درون راه نمىيافتند و اگر باد نمىبود آتش و گرماى معده زبانه نمىكشيد و برافروخته نمىشد و فضولات از شكم خارج نمىشدند و اگر روح نمىبود انسان نه حركت داشت و نه مىآمد و نه مىرفت و اگر سرما و خنكى آب نمىبود گرماى معده او را مىسوزاند و اگر روشنايى نور نمىبود نه مىديد و نه تعقّل مىكرد ، پس گل مادّه انسان است كه قبول صورت مىكند و استخوان در جسد انسان همچون درخت در زمين بوده و خون در آن به منزله آب در زمين مىباشد و بديهى است كه زمين بدون آب قوام و بقايى ندارد از اين رو جسد انسان نيز بدون خون قائم نمىباشد .
و مغز چربى و كف خون مىباشد .
سپس حضرت فرمودند :
انسان از دو نشئه دنيا و آخرت آفريده شده [3] پس وقتى حقّ تعالى بين اين دو جمع نمود قهرا روح سماوى او به جسد ارضيش تعلَّق گرفته و داخل آن مىگردد و وقتى بين اين دو تفرقه و جدايى انداخت اين تفرقه همان مرگ مىباشد در اين هنگام نشئه اخروى او كه روح باشد به آسمان بر مىگردد ، پس به اعتبار تعلَّق روح به بدن مىتوان گفت حياتش در زمين بوده و به لحاظ عروج روح به آسمان صحيح است

[1] - حسين بن يزيد نوفلى نخعى ، وى به فرموده مرحوم علَّامه در خلاصه شاعر و اديب بود و در رى سكونت داشت و در همان جا از دنيا رفت . برخى از قميين گفته‌اند كه وى در اواخر عمر غالى شد ولى اين خبر به اثبات نرسيده .
[2] - اسماعيل بن ابى زياد سكونى شعيرى ، وى عامّى مذهب است .
[3] - مقصود از « نشئه دنيا » ، بدن و از « نشئه آخرت » روح مىباشد .

373