مىشد خود را به مغز مىرساند و نيز حقّ عزّ و جلّ بر انسان منّت نهاد و در لبهايش شيرينى گذارد تا به واسطه آن شيرينى آب دهان را يافته و طعم مطعومات و مشروبات را حس كند و در دو لوله بينى سردى قرار داد تا آنچه در سر پيدا مىشود به واسطه آن اين رطوبت و سردى خارج گشته و در آن باقى نماند .
عرض كردم : آن كلمه اى كه اوّلش كفر و آخرش ايمان است چيست ؟
فرمودند : كلام شخص است كه مىگويد : لا اله الَّا الله ، پس اوّلش كفر بوده و پايانش ايمان است بعد حضرت فرمودند : اى نعمان ، از قياس بپرهيز زيرا پدرم از پدرانش از رسول خدا صلَّى الله عليه و آله نقل كردند كه آن حضرت فرمودند : كسى كه قياس كند خداوند او را با ابليس در دوزخ مقرون مىنمايد زيرا او اوّل كسى است كه قياس نمود ، پس تو عمل به قياس را ترك كن زيرا اساس دين بر قياس بنا نشده .
باب هشتاد و دوّم سرّ اين كه مردم عقل داشته ولى علم ندارند حديث ( 1 ) پدرم رضى الله عنه فرمود : محمّد بن يحيى عطَّار ، از يعقوب بن يزيد ، از احمد بن ابى محمّد بن ابى نصر ، از ثعلبة بن ميمون [1] از معمر بن يحيى [2] ، وى مىگويد :
محضر ابى جعفر عليه السّلام عرض كردم : چرا با اين كه مردم عقل داشته علم ندارند ؟
حضرت فرمودند : خداوند متعال هنگامى كه آدم عليه السّلام را آفريد مرگ را بين ديدگان و آرزو را پشت سرش قرار داد و زمانى كه حضرتش مرتكب آن خطيئه شد آرزو بين ديدگان و مرگ پشت سرش واقع شد و از همين جا است كه فرزندان آدم عقل داشته ولى علم ندارند [3] .

[1] - ثعلبة بن ميمون : وى از وجوه اماميّه بوده و به ثقه و فاضل و فقيه و لغوى و نحوى توصيف شده است .
[2] - معمر بن يحيى بن مسافر العجلى الكوفى ، وى به فرموده علَّامه در خلاصه ثقه بوده است .
[3] - مرحوم مجلسى درج بحار الانوار ص ( 161 ) مىفرمايد : شايد مراد از اين كه مرگ بين ديدگان باشد اين است كه شخص دائم به ياد آن باشد و مقصود از اين كه آرزو پشت سر قرار مىگيرد اين است كه به خاطر خطور نكرده و منسى باشد در نتيجه شخص آرزوى طولانى ندارد با توجّه به اين نكته مراد سائل اين است كه : چرا مردم با اين كه اهل عقل هستند نمىدانند و در تحصيل علم آن طور كه شايسته است سعى نمىكنند ؟ و جواب اين سؤال آن است كه : سبب آن حادثه اى است كه براى جناب آدم عليه السّلام ، اتّفاق افتاد و مرتكب ترك اولى شد و به مقتضاى آن موت فراموش و آرزو طولانى گرديد و اين دو در اولاد آدم نيز سرايت نمود .

323