حجج صلوات الله عليهم كسانى هستند كه به واسطه اعمال صالحه و حسنات مقرّبه و نيّات پاك از تمام مخلوقات به حقّ نزديكتر مىباشند حتّى از جميع ملائكه و فرشتگان .
و امّا گفتار شما در باب ذنوب و عيوب :
جواب اين است كه خداوند - جلَّت اسمائه - امر و نهى را سبب براى اطاعت و عصيان و ذنوب و معاصى را گوناگون قرار داده و سپس خبر داده كه اساس گناهان تمام گناهكاران از ابتداء خلقت عالم تا انقراض آن ابليس بوده كه آن از حزب فرشتگان مىباشد ، او رئيس شياطين بوده و كسى است كه همگان را به نافرمانى صانع متعال دعوت نموده و در خلايق وسوسه كرده و مطلوبات خود را براى آنان كه او را تبعيت مىكنند مزيّن مىنمايد و خداوند متعال جهت آزمايش شدن اهل امتحان به اين رانده شده از درگاهش در دنيا و دار امتحان مهلت داده است فلذا بسا كسانى كه از فرزندان انبياء عظام بوده و در طاعت و عبادت حقّ - جلَّت عظمته - ساعى و از نافرمانيش به دور مىباشند ولى ابليس آنها را خوار نموده و از قرب درگاه با عظمتش دور كرده است به طورى كه پس از اغواء ابليس نه به امر و فرمان حقّ عزّ و جلّ اقبالى داشته و نه از نهى و زجرش منتهى مىگردند ، ابليس در دلها و قلوب مخلوقات وسوسه هايى داشته كه اين وساوس با نغمه هاى رحمانى كه در اين دلها طنين انداز بوده و همواره صاحبدلان را به طاعت خدا ترغيب مىكنند معارض مىباشد ، نغمه هاى رحمانى اين وساوس ابليسيّه را دفع مىنمايند .
بارى اگر فرشتگان همچون بشر مبتلا به ابليس ملعون مىشدند و اسباب گناه برايشان فراهم مىگشت معاصى در آنها زياد و طاعات از ايشان كم مىگرديد .
و شاهد بر اين گفتار آن است كه اصناف و انواعى از فرشتگان را سراغ داريم كه با فراهم بودن آلات و اسباب شهوات و ارتكاب معاصى وقتى مبتلا به امر و نهى شدند چگونه مفتون و فريفته گشتند با اين كه باندازه اى به طاعت حقّ عزّ و جلّ نزديك و از عصيانش دور بودند كه هرگز انبياء و حجج الهى اين موقعيّت را نداشتند ولى مع ذلك آنها فريفته و مبتلا به گناه نشده امّا فرشتگان مرتكب لغزش و گناه گرديدند فلذا است كه حقّ تبارك و تعالى انبياء و حجج را از ميان تمام مخلوقات از روى علم و آگاهى كه به آنها داشت اختيار نمود و بر تمام موجودات عالم آفرينش برگزيد و اساساً لغزشها و مخالفتهايى كه از بشر صادر مىشود هرگز به عظمت و بزرگى گناه و مخالفتى كه ابليس نمود نمىباشد چنانچه هيچ انجام گناه و فعل

101