از آن است كه در دل و ديده اى گنجد ، و چون اين را دانستى كار چنان كن كه از چون توئى بايد ، كه خرد منزلتى و بىمقدارى ، و ناتوانى و نيازمندى شديد سزاوار توست ، طاعت خدا را خواهان ، و از او ترسان ، و از خشم او هراسان باش ، كه خدا تو را جز به نيكوكارى نفرموده و جز از زشتكارى نهى ننموده است .
فرزندم ، من تو را از دنيا و تغييراتش ؛ و از نابودى و دست به دست گرديدنش آگاه و باخبر ساختم ، و تو را از آن سرا و آنچه براى اهلش فراهم شده آگاه كردم ، و براى تو در بارهء هر دو مثلها زدم . همانا مثل آنان كه دنيا را نگريستند و شناختند همچون گروهى مسافرند كه در منزلى ناسازگار و بىآب و علف بار افكندند و آهنگ منزلى خرّم و سرزمينى سرسبز كنند ، پس رنج راه را بر خود هموار نموده و فراق دوستان و سختى سفر - در غذا و خواب - را باميد خانهء فراخ و آرامگاه آسوده تحمّل كنند . پس آنان اين صبر و تحمّل را آزار نشمارند و احساس درد ننمايند . و هزينهء سفر را ، تاوان به حساب نياورند . و هيچ چيز نزدشان خوشايندتر از آن نيست كه به منزل مقصود نزديكشان سازد .
و داستان آن مردمان كه فريفته شده ، و از راغبان دنيايند ، چون گروهى است كه در منزلگاهى پرنعمت بودند ، و از آنجا رفتند ، و در منزلى خشك و بىآب و گياه رخت گشودند ، در نتيجه هيچ چيز نزد آنان ناپسندتر و هولناكتر از جدائى وضع موجود و رسيدن ناگهان به ديگر منزل نباشد .
من تو را به انواع نادانيها گوشزد كردم تا مبادا خود را عالم شمارى ، و چنانچه چيزى به تو رسيد كه آن را مىدانى اين را بزرگ نشمارى ، زيرا دانشمند كسى است كه بداند دانسته‌هاى او در مقابل مجهولاتش ناچيز است . پس بدين خاطر خودش را نادان بحساب آورد ، و در تحصيل دانش تلاش بيشترى نمايد ، و پيوسته خواستار و جويا و شيفتهء آن باشد ، و در مقابل اهل علم و دانش خاضع و سراسر گوش ، و ملازم خاموشى ، و از هر خطا و لغزش بر حذركننده بوده و دورى گزيند ، و در برابر استاد با حيا ، اگر به مسأله اى برخورد كه ندانست ، آن را ردّ نكند ( بلكه بپذيرد ) ، براى اينكه از قبل به نادانى خود اقرار كرده است . به تحقيق نادان كسى است كه خود را با تمام جهالتش نسبت به دانستنيها ، دانا و عالم شمارد ، و به رأى و نظر خود ، بسنده كند ، پس در اين صورت پيوسته از دانشمندان دورى گزيند ، و بر آنان خرده گيرد ، و مخالفانش را خطاكار ، و مجهولات خود را گمراهى شمارد ، پس هنگامى كه به يكى از اين مجهولات برخورد كرد آن را ردّ كرده و دروغ شمارد

71