اى هشام ، چه بد است آن بنده اى كه دو چهره و دو زبان دارد ، برادرش را در حضور مىستايد و در غياب [ با غيبت و بدگوئى ] گوشتش را مىخورد ! اگر به برادرش چيزى دهند بدو رشك و حسد ورزد و چون گرفتار شود تنهايش گذارد .
پاداش نيكوكارى سريعترين خير است ، و كيفر ستمكارى سريعترين شرّ . و بىشكّ بدترين بندهء خدا كسى است كه همنشينى با او را بجهت بد زبانيش ناپسند مىدارى . آيا مردم را چيزى جز محصول زبان به دوزخ اندازد ؟ از خوب بودن مسلمانى هر كس دورى او از سخن ياوه و گزاف است .
اى هشام ؛ هيچ مردى به مقام اهل ايمان نرسد تا ترسان و اميدوار گردد ، و ترسان و اميدوار نگردد تا براى آنچه مىترسد و بدان چه اميد دارد كار كند و عمل نمايد .
اى هشام ؛ خداوند جليل و عزيز فرموده : سوگند به عزّت و جلالم ، به بزرگى و قدرتم ، به شكوه و رفعت مقامم كه هيچ بنده اى خواست مرا بر هواى خود ترجيح ندهد جز آنكه توانگرى را در جانش قرار دهم ، و تلاشش را در آخرت او نهم ، و كسب و كارش را كفايت نمايم ، و آسمانها و زمين را ضامن روزيش سازم ، و به سود او در وراى تجارت هر تاجرى باشم .
اى هشام ؛ خشم كليد شرّ و بدى است ، و كاملترين افراد مؤمن خوشخلقترين ايشان است . و چون با مردم معاشرت نمودى ، اگر ميتوانى فقط با كسى از ايشان معاشرت نمائى كه عطاكننده تو باشى همان كن .
اى هشام ؛ بر تو باد به نرمى و مدارا ، كه بىشكّ آن مبارك است ، و تندى و خشونت شوم و نامبارك ، بدرستى كه مدارا و نيكوكارى و خوش خلقى موجب آبادانى شهرها و افزايش رزق و روزى مىگردد .
اى هشام ؛ اين فرمايش خداوند كه فرموده : * ( هَلْ جَزاءُ الإِحْسانِ إِلَّا الإِحْسانُ ) * : « آيا پاداش نيكوكارى جز نيكى كردن است ؟ - الرّحمن : 60 » در هر فرد مؤمن و كافر ، و نيكوكار و تبهكارى جارى است . هر كس كه احسانى به او شود بايد تلافى و جبران كند ، تلافى اين نيست كه مانند همان احسان او را انجام دهى ، بلكه بهتر آنست كه تو فضل و برترى خود را بنمائى ، كه چون همان كنى كه او كرده ؛ فضل و برترى با او است كه آغاز نموده .
اى هشام ؛ سراى دنيا همچون مارى است كه ظاهرش نرم است و درونش زهر كشنده دارد ، [ بهمين خاطر ] مردمان صاحب دل و خردمند از آن حذر نمايند ،

372