پروردگارا ! ما و آن برادران ما را كه به ايمان ، بر ما پيشى گرفته‌اند بيامرز ، و در دلهاى ما بدخواهى كسانى را كه ايمان آورده‌اند باقى منه ؛ پروردگارا ، همانا تو رؤوف و مهربانى - حشر : 10 « ، بنا بر اين پيامبر به تمام مهاجران از قريش به اندازهء نيازشان كه مىدانست عطا كرد ، چرا كه خمس شامل آن اموال نشده و بين همگان برابر تقسيم شد ، و به هيچ يك جز مهاجران قريش از آن مال داده نشده مگر دو نفر از جماعت انصار بنامهاى : « سهل بن حنيف ، و سماك بن خرشه - أبو دجانه - » كه بجهت شدّت نيازشان خود پيامبر از سهمش به آن دو عطا كرد ، و پيامبر صلَّى الله عليه و اله و سلَّم هفت باغستان از اموال بنى قريظه و بنى النّضير كه بدون هيچ تاخت و تاز و پيكارى بدست آمده بود بخود اختصاص داد ، چرا كه در فتح « فدك » نيز هيچ رنج اسب و شترى بكار نرفته بود .
و امّا « خيبر » فاصله اش با مدينه سه روز راه بود ، و آن از اموال يهود بشمار ميرفت ولى چون [ در فتح آن ] رنج اسب و شتر در جنگ بكار رفته بود بنا بر اين رسول خدا صلَّى الله عليه و اله و سلَّم آن را بر اساس قانون [ غنائم ] « بدر » تقسيم فرمود ، و خداوند عزيز و جليل فرموده : * ( ما أَفاءَ الله عَلى رَسُولِه مِنْ أَهْلِ الْقُرى فَلِلَّه وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبى وَالْيَتامى وَالْمَساكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ كَيْ لا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الأَغْنِياءِ مِنْكُمْ وَما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوه وَما نَهاكُمْ عَنْه فَانْتَهُوا ) * ، يعنى : « آنچه خدا از [ مال و زمين ] مردم آن آباديها به پيامبرش بازگردانيد از آن خدا و پيامبر و خويشاوندان و يتيمان و مستمندان و در راه ماندگان [ از ذرّيّهء پيامبر ] است تا ميان توانگرانتان دست گردان نباشد . و آنچه را كه پيامبر به شما داده است بگيريد و از آنچه شما را بازداشته باز ايستيد » . پس اين بود راه مصرف چيزهائى كه خداوند نصيب پيامبرش فرمود كه با رنج تاختن اسب و شتر بدست آمده بود .
و على بن أبى طالب - كه درود خدا بر او باد - فرمود : ما پيوسته بواسطهء همين آيه ( خمس ) - كه ابتدايش آموزش و تعليم است ، و پايانش پرهيز [ از سرپيچى فرمان پيامبر ] - نصيب خود را دريافت مىداشتيم ، تا اينكه خمس غنائم « شوش » و « جندى شاپور » [ در مدينه ] بدست عمر رسيد ، در حالى كه من و گروهى از مسلمانان و عبّاس نزد او بوديم ، عمر به ما گفت : « تاكنون اموالى از ناحيهء خمس پى در پى براى شما رسيده و آن را گرفته‌ايد تا امروز كه ديگر بىنياز شده‌ايد در

325