( يعنى : اعتماد به خدا حلكنندهء تمام گرفتاريهاى دنيايى و آخرتى است ) و در غيابش همه چيزش را نگه داشته و حفظ مىكند ، و كسى كه براى هر بلا بردبارى و صبرى ، و براى هر نعمت شكرى ؛ و براى هر سختى گشايشى آماده نكرده از پاى درآيد .
هنگام هر فاجعه - در فرزند يا در مال يا فقدان كسان و خويشان - خود را وادار به صبر كن ، چرا كه [ خدا ] امانتش را برگيرد ، و بخشش خود را پس گيرد ، كه به [ فقدان ] اين دو ، فقط [ ميزان ] صبر و شكرت را بيازمايد . به خدا آنچنان اميد ببند كه تو را بر معصيت او گستاخ و بىپروا نسازد ، و از وى آنچنان بترس كه از رحمت او نااميدت نسازد ، و فريب گفتار و ستايش فرد نادان را مخور ( به سخن و ستايش فرد نادان مغرور مشو ) كه در اين صورت تكبّر و گردن فرازى نمائى و به كردارت خودپسند شوى . زيرا برترين عمل ؛ عبادت و فروتنى است ، از اين رو ثروت و دارائى خود را تباه مساز ، و به اصلاح مال ديگران - كه پشت سر مىنهى ( يعنى : آن مالى كه پس از خود باقى گذارى ) - مپرداز ، و بدان چه خداوند قسمتت فرموده بساز و قناعت كن ، و فقط بدان چه نزد تو است بنگر ، و آرزوى چيزهاى دست نيافتنى مكن ، زيرا هر كس قناعت بورزد سير شود ، و هر كس قانع نباشد سيرى پذير نيست ، و بهره ات را از آخرت خويش برگير ، نه در توانگرى سرمست شو و نه در تهيدستى بىتاب . نه آنچنان درشتخوى و سخت دل باش كه مردم از نزديك شدن به تو ناراحت شوند ، و نه آن گونه سست باش كه آشنايان زبون و خوارت سازند . نه با ما فوق ستيزه جوئى كن ، و نه زير دست را مسخره نما ، و با هيچ صاحب امرى در نيفت ، و گوش بحرف احمقان مسپار ، و زيردست هر كسى خود را خوار مساز . و مبادا بار خود بر دوش ديگران بگذارى . هنگام واقع شدن كارى پيش از درآمدن در آن و پشيمان شدن ؛ توقّف كن تا بخوبى راه ورود و خروج آن را دريابى ، و دل خود را همچون فاميل و نزديكان دان ، كه گوئى با آن شريكى ، و آگاهى و دانائى خود را همچون پدرى كه از او پيروى ميكنى ، و تمايلات نفسانى [ خواسته‌هاى دل ] را همچون دشمنى دان كه با آن در نبردى ، و آن را سپرده اى بدان كه بايد آن را باز پس دهى ، زيرا تو طبيب نفس خود گشته ، و از علائم سلامتيش آگاه شده اى ، درد بر تو آشكار شده ، و بر دارو و درمان رهنمون گشته اى ، بنا بر اين ببين با نفس خود چه ميكنى ، و اگر به كسى احسان نموده اى مبادا آن نيكوكارى را با منّت بسيار و به رخ كشيدن تباه سازى ، بلكه آن خير را با احسانى برتر و بهتر پيوند كن ، زيرا اين برخورد براى رفتارت زيباتر است ، و ثوابت

286