هراس است و براى او عمل مىكند ؛ بايد نفس خود را تمرين داده ، و به گرسنگى عادت دهد ، تا هيچ ميل و شوقى به سيرى پيدا نكند ، و از اين روست كه اسب براى پيش بردن در مسابقه لاغر مىشود .
اى بندگان خدا ، تقواى خداوند را همچون كسى كه آرزومند پاداش او ، و ترسان از مجازاتش ميباشد رعايت كنيد ، خداوند را در نظر گيريد چرا كه هم فرصت داده و هم بيم نموده ، هم تشويق كرده و هم به ترس انداخته ، در حالى كه شما نه بدان پاداش ارزنده اى كه تشويقتان فرموده هيچ شور و شوقى داريد كه بكار پردازيد و بدستوراتش عمل كنيد ، و نه از آن كيفر سخت و عذاب دردناكش كه شما را بدان ترسانده هيچ ترسى داريد كه [ از گناه ] خوددارى كنيد ، در حالى كه خداوند در كتاب خود شما را خبردار ساخته كه : * ( فَمَنْ يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحاتِ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلا كُفْرانَ لِسَعْيِه وَإِنَّا لَه كاتِبُونَ ) * ، يعنى : « پس هر كس عملى از كارهاى نيك و شايسته كند در صورتى كه مؤمن باشد تلاش و كوشش وى بىأجر و پاداش نباشد و ما براى او نويسنده گانيم - انبياء : 94 » ، سپس براى شما در كتابش مثلهائى زد ، و آيه‌هاى گوناگونى آورد تا از خوشگذرانى چند روزهء اين دنيا برحذر باشيد ، و نيز فرمود : * ( إِنَّما أَمْوالُكُمْ وَأَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ وَالله عِنْدَه أَجْرٌ عَظِيمٌ ) * ، يعنى : « جز اين نيست كه مالها و فرزندانتان [ براى شما ] آزمونند ، و مزد و پاداش بزرگ نزد خداوند است - تغابن : 15 » ، پس تا حدّ توان از خدا بترسيد و كوشش كنيد و فرمان بريد ، و زانپس رعايت تقواى الهى را بنمائيد و از پند و اندرزش درس گيريد و در بارهء بسيارى از شما اين را مىدانم كه گناهان دامنگيرشان شده و با اين حال پرهيزى از آن ندارند ، و به دينشان زيان رسانده ولى آن را بد نشمارند ، آيا به نداى الهى گوش فرا نمىدهيد كه دنيا را به باد عيب و حقارت گرفته ؟ ! آنجا كه مىفرمايد : * ( اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَياةُ الدُّنْيا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِينَةٌ وَتَفاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَتَكاثُرٌ فِي الأَمْوالِ وَالأَوْلادِ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَباتُه ثُمَّ يَهِيجُ فَتَراه مُصْفَرًّا ثُمَّ يَكُونُ حُطاماً وَفِي الآخِرَةِ عَذابٌ شَدِيدٌ وَمَغْفِرَةٌ مِنَ الله وَرِضْوانٌ وَمَا الْحَياةُ الدُّنْيا إِلَّا مَتاعُ الْغُرُورِ ، سابِقُوا إِلى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُها كَعَرْضِ السَّماءِ وَالأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِينَ آمَنُوا بِالله وَرُسُلِه ذلِكَ فَضْلُ الله يُؤْتِيه مَنْ يَشاءُ وَالله ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ ) * يعنى : « بدانيد كه زندگانى اين دنيا بازى و بيهودگى و آرايش و فخر كردن با يك ديگر و نازيدن - يا افزونجوئى - در مالها و فرزندان است ؛ - مثل بارانى كه گياه رويانيدنيش كشاورزان را خوش آيد و شگفت آور است ، ولى اين طور نماند ، بلكه

253