آن شمرده مىشود . و آراستگى فرد خردمند به سبب عقل اوست ، و زيبائى رفتارش در [ زير ] زبان او نهفته است . و لا قوّة إلَّا با لله العليّ العظيم .
4 - و امّا حقّ گوش تو اين است كه آن را راه و طريقى به قلب خود سازى تا از جز سخن خوش كه در دلت خيرى پديد آرد ، يا رفتار و خوئى ستوده بدست آورد پاك و منزّهش بدارى ، چون گوش درب ورودى گفتار به قلب است كه انواع معانى ، چه خوب و چه بد را بقلب ميرساند ، و لا قوّة إلَّا با لله .
5 - و امّا حقّ چشم تو اين است كه آن را از هر ناروا و حرامى فرو بندى ، و آن را جز در موارد عبرت انگيزى كه در پرتو آن بينش يا دانشى مىيابى بكار مگيرى و فرسوده اش مسازى . زيرا چشم درب ورودى عبرت است .
6 - و امّا حقّ پاهايت اين است كه با آن دو راه حرام مپوئى ، و آن را مركب خود در راهى كه موجب خوارى پويندگانش مىگردد نساخته و قرار ندهى . زيرا آن دو تو را حمل كرده و براه دين ميكشانند . و [ در پايان ] جايزه از آن تو خواهد بود ، و لا قوّة إلَّا با لله .
7 - و امّا حقّ دست تو اين است كه آن را به حرام دراز مكنى كه با اين كار مستوجب كيفر خداوند در آخرت و گرفتار ملامت و سركوفت مردم در دنيا مىگردى . و از امورى كه خداوند بر آن دو واجب فرموده كوتاهش مساز ، بلكه آن را با پرهيز از مباحات و اصرار بر مستحبّات ، عزيز و گرامى بدار . پس چون در دنيا پرهيز نمود و شريف شد مستوجب پاداش نيكوى آخرت گردد .
8 - و امّا شكمت اين است كه آن را همچون ظرفى براى حرام - اندك يا بسيار - مسازى ، و حتى در حلال آن نيز ميانه روى كنى ، و آن را از حدّ تقويت به حدّ حقارت و ناجوانمردى مرسانى ، و چون به گرسنگى و تشنگى بيقرارى نمود و آشفته شد بر آن مسلَّط شوى . زيرا آن سيرى كه صاحبش را مبتلا به مرض سوء هضم سازد كاهلى آرد و سستى و واماندگى ، و موجب دورى از هر احسان و مردانگى مىشود . و بىشكّ آن سيرابشدنى كه شكم صاحبش را انباشتهء از آب نمايد ، كم عقلى آرد و نادانى ، و مردانگى را نيز دور مىسازد .
9 - و امّا حقّ دامنت ، اين است كه آن را بر آنچه كه بر تو حرام است حفظ كرده و پاك نگه دارى ، و با كمك فرو بستن چشم - كه از بهترين ياوران است - و نيز با بسيار ياد مرگ بودن ، و تهديد نمودن نفس به عذاب و ترساندنش بر آن مهمّ

238