بگيرد ، و بهمين نحو در بارهء ماه انجام دهد .
و چون خداوند بخواهد كه آن را روشن گرداند و بمجراى نخستينش بازگرداند بفرشتهء گماشتهء بر فلك امر كند كه فلك را بمجراى خود بازگرداند و او نيز چنان كند پس خورشيد بمجراى اصلى خود باز گردد و چون از آب بيرون آيد تيره و گرفته رنگ باشد ، و هم چنين است ماه .
راوى گويد : سپس امام سجاد عليه السّلام فرمود : همانا كسى از اين دو نشانه نترسد و از آنها نهراسد جز آن كس كه از شيعيان ما باشد ، و هر گاه چنين شد بخداى عز و جل پناه ببريد و بسوى او باز گرديد ( و توبه كنيد ) . توضيح : در اين حديث از نظر اينكه امام عليه السّلام فلك را بصورت مفرد ذكر كرده و جريان خورشيد و ماه و ستارگان در آن فرض شده يك معجزه علمى است كه پس از قرنها كه مردم گرفتار هيئت بطلميوسى بودند و خرق و التيام را در افلاك محال ميدانستند با تحقيقات جديد نظريهء آنها مردود و اشتباه شناخته شد و اين حديث نيز نظريهء جديد را بطور وضوح تأييد ميكند ، چنانچه علامهء شهرستانى در كتاب الهيئة و الاسلام ( ص 63 ) در معناى حديث ذكر كرده و از نظر خسوف و كسوف هم بگفتهء شيخ صدوق ( ره ) ممكن است مقصود از اين خسوف و كسوف غير از خسوف و كسوف معمولى باشد كه در اثر حائل شدن ماه و زمين اتفاق مىافتد و آن نشانه اى است از عذاب الهى چنانچه در روز عاشورا بدون اين مقدمات خورشيد گرفت ، يا در اخبار است كه يكى از نشانه هاى ظهور حضرت قائم عليه السّلام گرفتن آفتاب و ماه است .
42 - فضل بن اسماعيل هاشمى از پدرش روايت كند كه گويد : بامام صادق عليه السّلام شكايت كردم در آنچه از خانواده‌ام بدان برميخورم از استخفافى كه نسبت بدين دارند ( و آن را سبك شمارند ) حضرت فرمود اى اسماعيل اين جريان را از خانواده ات تازه مپندار زيرا خداى تبارك و تعالى براى هر خاندانى حجتى قرار داده كه بوسيلهء آن شخص در روز قيامت بر ساير افراد خانواده احتجاج كند و بدانها فرمايد : آيا فلانى را در ميان خود نديديد ؟ آيا رفتار و كردارش را نديديد ؟ آيا نمازش را در ميان خود نديديد ؟ آيا

120