رهنمائى مشورت خواه اداى حق نعمت است و خوددارى از آزار نشانه كمال عقل است و آسايش تن در دنيا و آخرت . ( 1 ) اى هشام عاقل بكسى كه بترسد تكذيبش كند خبر ندهد و از آنكه نگرانى مضايقه دارد چيزى نخواهد و بآنچه توانا نيست وعده ندهد و به آنچه در اميدواريش سرزنش شود اميد نبندد و بكارى كه بترسد در آن درماند اقدام نكند .
شرح - مقصود اصلى و تكيه گاه سخن در اين حديث شريف طولانى همانا عقل و عاقل است چه در اصل سخن خود حضرت و چه در آيات كريمه ايكه از قرآن استشهاد فرمود و چه در اخبارى كه از اجداد بزرگوارش نقل ميفرمايد حتى نكوهش اكثريت و ستايش اقليت از اين نظر است كه بيشتر مردم تعقل نميكنند و شكرگزاران مؤمن نيكوكار همواره در اقليتند .
13 - امير المؤمنين عليه السّلام فرمود : عقل پرده ايست پوشاننده محبت . و فضل جمالى است هويدا پس نادرستىهاى اخلاقت را بفضلت بپوشان و با عقلت هوست را بكش تا دوستى مردم برايت سالم ماند و محبت تو بر آنها آشكار گردد .
شرح - خواهشهاى نفسانى انسان هميشه او را تهييج و بستم و كار زشت تحريك ميكنند ولى انسان عاقل بوسيله عقلش شهوت را خاموش ميكند و روى آنها پرده مياندازد تا از طرف آن آزارى بمردم نرسد و براستى و حقيقت مردم را دوست داشته باشد و نيز عاقل اگر بعضى از صفات نيك را ندارد يا ناقص دارد بسبب نيكى و احسانى كه بمردم مىكند جلوه اى پيدا ميكند و محبت آنها را نسبت بخود جلب مينمايد .
14 - سماعه گويد خدمت حضرت صادق عليه السّلام بودم و جمعى از دوستانش هم حضور داشتند كه ذكر عقل و جهل بميان آمد حضرت فرمود : عقل و لشكرش و جهل و لشكرش را بشناسيد ، سماعه گويد من عرض كردم قربانت گردم غير از آنچه شما بما فهمانيده‌ايد نميدانيم . حضرت فرمود خداى عز و جل عقل را

23