و آكنده آن ايمان و بادبانش توكل و ناخدايش عقل و رهبرش دانش و لنگرش شكيبائى باشد . اى هشام - براى هر چيز رهبرى است و رهبرى عقل انديشيدن و رهبر انديشيد خاموشى است و براى هر چيزى مركبى است و مركب عقل تواضع است ، براى نادانى تو همين بس كه مرتكب كارى شوى كه از آن نهىشده ئى .
اى هشام - خدا پيغمبران و رسولانش را بسوى بندگانش نفرستاد مگر براى آنكه از خدا خردمند شوند ( يعنى معلومات آنها مكتسب از كتاب و سنت باشد نه از پيش خود ) پس هر كه نيكوتر پذيرد معرفتش بهتر است و آنكه بفرمان خدا داناتر است عقلش نيكوتر است و كسى كه عقلش كاملتر است مقامش در دنيا و آخرت بالاتر است : اى هشام - خدا بر مردم دو حجت دارد : حجت آشكار و حجت پنهان ، حجت آشكار رسولان و پيغمبران و امامانند ( ع ) و حجت پنهان عقل مردم است . اى هشام - عاقل كسى است كه حلال او را از سپاسگزارى باز ندارد و حرام بر صبرش چيره نشود . اى هشام - هر كه سه چيز را بر سه چيز مسلط سازد بويرانى عقلش كمك كرده است : آنكه پرتو فكرش را بآرزوى درازش تاريك كند و آنكه شگفتيهاى حكمتش را بگفتار بيهوده اش نابود كند و آنكه پرتو اندرز گرفتن خود را بخواهشهاى نفسش خاموش نمايد ( هر كه چنين كند ) گويا هوس خود را برويرانى عقلش كمك داده و كسى كه عقلش را ويران كند دين و دنياى خويش را تباه ساخته است . اى هشام - چگونه كردارت نزد خدا پاك باشد كه دل از فرمان پروردگارت بازداشته و عليه عقلت از هوست فرمان برده باشى . اى هشام - صبر بر تنهائى نشانه قوت عقل است . كسى كه از خدا خردمندى گرفت از اهل دنيا و دنياطلبان كناره گيرد و بآنچه نزد خداست بپردازد و خدا انيس وحشت او و يار تنهائى او

19